Updesh Ratna Kosh

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 21

ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਉਪਦੇਸ਼ ਰਤਨ ਕੋਸ਼
ਪਹਿਲੀ ਗੱਲ ਹੈ ਸੰਪਤੀ ਦਾ ਮਾਨ (ਹੰਕਾਰ) ਕਰਨਾ। ਪਾਪ
ਦਾ ਕਾਰਨ ਚਾਰ ਕਸ਼ਾਏ ਹਨ ਕਰੋਧ, ਮਾਨ, ਮਾਇਆ ਤੇ ਲੋਭ। ਕਸ਼ਾਏ ਕਰਮ ਬੰਧ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਮਾਨ (ਹੰਕਾਰ) ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਹੰਕਾਰੀ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਕੋਈ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਫਿਰ ਸੰਪਤੀ ਦਾ ਹੰਕਾਰ ਕਿਉਂ ਕਰੀਏ ? ਸ਼ੁਭ ਕਰਮ ਦੇ ਫਲ ਸਦਕਾ ਜੀਵ ਨੂੰ ਸੰਪਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸ਼ੁਭ ਕਰਮਾਂ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸੰਪਤੀ ਚਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸੰਪਤੀ ਦਾ ਹੰਕਾਰ ਬੇਕਾਰ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਨਾ ਕੋਈ ਸੰਪਤੀ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ ਹੈ ਨਾ ਹੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੰਪਤੀ ਨਾਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਦੂਸਰਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਜੀਵ ਨੂੰ ਜਿੱਥੇ ਹੰਕਾਰ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਥੇ ਇਹ ਵੀ ਸਮਝਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹੰਕਾਰ ਕਈ ਪਾਪਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਵਿਚ 8 ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਹੰਕਾਰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਹੰਕਾਰ ਜੀਵਨ ਲਈ ਘਾਤਕ ਹੈ।
ਤੀਸਰੀ ਗੱਲ ਜੀਵ ਨੂੰ ਸੰਪਤੀ ਦੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਤੇ ਸੰਤੋਖੀ ਬਨਣ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਨੇ ਸੰਤੋਖ ਨੂੰ ਉਤਮ ਧਨ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਧਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਬੇਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸੰਤੋਖ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਹਰ ਇਕ ਮਹਾਂਪੁਰਖ
ਨੇ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
19