Updesh Ratna Kosh

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 36

ਉਪਦੇਸ਼ ਰਤਨ ਕੇ ਸ਼
ਸ਼ ਤੋਂ ਭਾਵ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਤੀ ਨਫ਼ਰਤ। ਜੀਵ ਨੂੰ ਰਾਗ-ਦਵੇਸ਼ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੋ ਕੇ
ਸਮਭਾਵ ਜਾਂ ਸਮਤਾ ਵਿਚ ਜਿਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਰਾਗ-ਦਵੇਸ਼ ਜਨਮ ਮਰਨ
ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਰਾਗ ਦਵੇਸ਼ ਕਾਰਨ ਆਤਮਾ ਤੇ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਚੱਕਰ
ਚੱਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਰਾਗ ਦਵੇਸ਼ ਛੱਡਣਾ ਔਖਾ ਹੈ। ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਪਰਿਗ੍ਰਹਿ
(ਸੰਪਤੀ ਦਾ ਜ਼ਰੂਰਤ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) ਹੀ ਰਾਗ-ਦਵੇਸ਼ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੈ।
ਰਾਗ ਦਵੇਸ਼ ਕਾਰਨ ਮਨੁੱਖ ਹਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਪਾਪ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮਿੱਥਿਆਤਵ
ਕਾਰਨ ਜੀਵ ਆਪਣੀ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਭਟਕਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਆਤਮਾ ਅਗਿਆਨ
· ਅਵਸਥਾ ਵਿਚ ਰਾਗ ਦਵੇਸ਼ ਕਾਰਨ ਫਸਦੀ ਹੈ। ਸੱਚੇ ਦੇਵ ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਧਰਮ
ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਮਿੱਥਿਆਤਵ ਕਾਰਨ ਮਨੁੱਖ ਦੇਵ ਦੀ ਥਾਂ ਤੇ ਕੁਦੇ
ਵ, ਗੁਰੂ ਦੀ ਥਾਂ
ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੀ ਥਾਂ ਅਧਰਮ ਦਾ ਆਚਰਨ ਕਰਦਾ
ਹੈ। ਜੀਵ ਹਨੇਰੇ ਵਿਚ ਘੁੰਮਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨੂੰ ਹਨੇਰਾ ਸਮਝਦਾ
ਹੈ। ਰਾਗ-ਦਵੇਸ਼ ਕਾਰਨ ਜੀਵ ਸਮਿੱਅਕਤਵ (ਸਹੀ) ਤੋਂ ਮੀਲਾਂ ਦੂਰ ਰਹਿੰਦਾ
ਹੈ। ਰਾਗ ਦਵੇਸ਼ ਕਾਰਨ ਜੀਵ ਅਨੇਕਾਂ ਪਾਪਾਂ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ
ਨਰਕ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ ਆਦਿ ਗਤੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਕੇ ਦੁੱਖ ਭੋਗਦਾ ਹੈ।
ਆਚਾਰਿਆ ਸ਼ੀ ਪਦਮ ਜਿਨੇਸ਼ਵਰ ਸੂਰੀ ਜੀ ਨੇ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਦੇ
ਤਿੰਨ ਰਾਹ ਦੱਸੇ ਹਨ। (1) ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਧਿਆਨ ਕਰਨਾ (ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ
ਰਾਗ-ਦਵੇਸ਼ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੈ) (2) ਆਪਣੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੂਸਰੀ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਸਮਝਨਾ
(3) ਰਾਗ ਦਵੇਸ਼ ਨਾ ਕਰਨਾ।
34