Updesh Ratna Kosh

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 27

ਉਪਦੇਸ਼ ਰਤਨ ਕੋਸ਼
ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਤੇ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਆਚਾਰਿਆ
ਪਦਮ ਜਿਨੇਸ਼ਵਰ ਸੂਰੀ ਜੀ
ਖ਼ਾਨਦਾਨੀ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਗੁਣ ਬਿਆਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।
गंत तंताणं न पारो गम्गइ नइ परग्गहेअ बीएहिं ।
पड़िवन्नं पालिज्जइ सुकुलीणत्तं हवइ एवं ।।२०।।
ਸਲੋਕ 20 : ਮੰਤਰ ਅਤੇ ਤੰਤਰ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣਾ, ਦੂਸਰੇ ਦੇ ਘਰ ਇਕੱਲਾ ਨਾ
ਜਾਣਾ, ਅੰਗੀਕਾਰ ਕੀਤਾ (ਸੰਜਮ ਜਾਂ ਵਰਤ) ਪੂਰਨ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕਰਨ ਨਾਲ
ਕੁਲੀਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਟੀਕਾ :
ਸ਼ਾਸਤਰਕਾਰ ਨੇ ਇਥੇ ਕੁਲੀਨ ਦਾ ਲੱਛਣ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਜੈਨ
ਧਰਮ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਜਾਤ, ਕੁਲ ਜਾਂ ਵਰਣ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਉੱਚਾ
ਨਹੀਂ ਮੰਨਦਾ। ਜੈਨ ਧਰਮ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਕੰਮ ਹੀ ਉਸ ਦੀ ਪਛਾਣ ਹਨ।
ਸੱਚਾ ਕੁਲੀਨ ਕੌਣ ਹੈ ? ਸੱਚਾ ਕੁਲੀਨ ਦਾ ਆਧਾਰ ਗੁਣ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਜਨਮ ਜਾਤ ਉੱਚੀ ਜਾਤੀ। ਜੋ ਗੁਣ ਕੁਲੀਨ ਵਿਚ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਸ਼ਾਸਤਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਖੇਪ ਵਿਚ ਦੱਸਿਆ ਹੈ।
ਪਹਿਲਾ ਹੈ ਜੰਤਰ ਮੰਤਰ ਅਤੇ ਤੰਤਰ ਦਾ ਤਿਆਗ। ਮੰਤਰ
ਸ਼ਾਸਤਰ ਦਾ ਆਧਾਰ ਹਠਯੋਗ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੁਲੀਨ ਵਿਅਕਤੀ ਰਾਜਯੋਗ
25