Book Title: Tattva Chintamani Anumankhandam
Author(s): Ganesh Upadhyay
Publisher: Ganesh Upadhyay
View full book text
________________
तत्त्वचिन्तामणौ
प्रतियोगिसाधने न सिद्धसाधनं किन्तु बाघ एव, अन्यथा भावात्यन्ताभावयेारप्यव्याप्यवत्तित्वभङ्गः एकवृत्तित्वात् श्रवच्छेदकभेदेन वृत्तिरिहापि तुल्या तत्र
६७
मत्तानिश्चयस्य तादृशप्रतियोग्यनुमितावप्रतिबन्धकत्वादिति भावः । एतच्च देशः कालो वा यत्र पचतावच्छेदकस्तत्र पचतावच्छेदका - वच्छिन्नपचवृत्तित्वं साध्ये प्रकारीभूय भासते श्रवच्छिन्नत्वञ्च स्वरूपसम्बन्धविशेष इति जरत्तरमतानुसारेणाभिहितं । 'किन्तु बाध - एवेति किन्तु प्रागभावादिरूपसाध्याभाववत्त्वेन पचज्ञानमेवेत्यर्थः, तादृशानुमितिप्रतिबन्धक दूति शेषः । तथाच प्रागभावादिरूप - ध्याभाववत्पचोsपि बाध दूति भावः ।
ननु साध्याधिकरणदेशेऽपि साध्यप्रागभावादिसत्त्वे प्रागभावादेरव्याप्यवृत्तित्वभङ्गप्रसङ्गः प्रतियोग्यधिकरणदेशावृत्तित्वस्याव्याप्यवृत्तित्वरूपत्वात् किन्तु प्रतियोग्युत्पत्तिप्राक्काला दिवृत्तिरेव प्रागभावादि: श्रतएव प्रागभाव इति व्यावहार दूत्यत श्राह 'श्रन्यथेति प्रतियोग्यधिकरणदेशावृत्तित्वस्याव्याप्यवृत्तित्वरूपत्वे इत्यर्थः, 'भावात्यन्ताभावयोरिति पाठः, भावस्य संयोगादेस्तदत्यन्ताभावस्य चेत्यर्थः, 'अन्योन्यात्यन्ताभावयोरिति पाठस्तु प्रामादिकः, 'एकवृत्तित्वात्' प्रतियोगिना सममेकदेशवृत्तित्वात् । इदमुपलचणं समवायादिसम्बन्धा'वच्छिन्नगोत्वाद्यभावस्याव्याप्यवृत्तित्वप्रसङ्ग इत्यपि बोध्यं तस्मात्प्रतियोग्यनवच्छेदकावच्छेदेन प्रतियोग्यधिकरणवृत्तित्वमेवाव्याप्यवृत्तित्वं तचे हाप्यस्तीत्यभिप्रेत्याह, 'श्रवच्छेदकभेदेनेति 'तत्र' संयोगादि

Page Navigation
1 ... 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002