Book Title: Tattva Chintamani Anumankhandam
Author(s): Ganesh Upadhyay
Publisher: Ganesh Upadhyay
View full book text
________________
बाधसिद्धान्तः!
११
साध्यप्रागभाव-ध्वंसवदृत्तित्वेन व्यभिचारितया पृथिवौत्वादिनां गंन्धादेः द्रव्यत्वादिना गुणस्वानुमानभङ्गप्रसङ्गात्, किन्तु साध्यात्यन्ताभाववद्गामित्वम् एवञ्च स्वप्रागभाव-ध्वंसावच्छिन्नतदाश्रये तत्प्रतियोगिसाधने पक्षे व्यभिचारोनेति बाधादूषणम्। अथासामानाधिकरण्यं, 'अनुमानभङ्गप्रसङ्गादिति अनुमाने व्यभिचार्यहेतुकत्वभङ्गप्रसङ्गादित्यर्थः, तथाच गन्धवान् पृथिवौत्वात् गुणवान्द्रव्यत्वादित्यादावतिव्याप्तिप्रसङ्गादिति फलितं। ‘माध्यात्यन्ताभावेति माध्यतावच्छेदकसम्बन्धावच्छिन्न-माध्यतावच्छेदकावच्छिन्नप्रतियोगिताकाभाववद्वामित्वमित्यर्थः, एतादृशाभावविशेषलाभायैवात्यन्ताभावपदं अन्यथा अत्यन्ताभावपदोपादानेऽपि वैशिष्ट्य-व्यासज्यवृत्तिधर्मावच्छिनप्रतियोगिताकाभावमादायैव गन्धवान् पृथिवौत्वादित्यादावतिव्याप्तितादवस्थ्यात्। 'स्वप्रागभावेति स्वप्रागभाव स्वध्वंसकालविशिष्टेत्यर्थः, 'तदाश्रय इति, ‘पक्ष इत्यग्रेतनमत्र सम्बध्यते, तन्मात्रवृत्तिना हेतुनेति शेषः, 'तत्प्रतियोगीति कर्मधारयः तद्रूपप्रतियोगिसाधनइत्यर्थः, 'व्यभिचारो नेतिः ध्वंस-प्रागभावाधिकरणे देशे सामान्यात्यन्ताभावाभावेन यथोक्रव्यभिचारस्य तवासम्भवादिति भावः । 'बायो दूषणमिति प्रागभावादिरूपमाध्याभावत्यक्षात्मको बाधः स एव दोष इत्यर्थः, तथाचैतगन्धप्रागभावकालौनेतगन्धध्वंसकालोनो वायं 'घट एतइन्धवान् एतद्दटवादित्यादावेव वाधस्य व्यभिचारासदौर्णीदाहरणमिति भावः। प्रागभाव-ध्वंमकास्त्रस्य पक्षतावच्छेदकत्वाभिधान

Page Navigation
1 ... 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002