Tattva Chintamani Anumankhandam

Author(s): Ganesh Upadhyay
Publisher: Ganesh Upadhyay

Page 979

নলখিলাময়ী
वादित्यनुमानेन मेरुः पाषाणमयः पर्वतत्वादिति सुवर्णमयत्वबोधकागमेन, साध्यप्रतियोगिग्राहकबाधित पहिरनुष्णः कृतकत्वादिति प्रत्यक्षेण शब्दोऽश्रावणे गुणत्वादित्यनुमानेन गवयत्वं गवयपदाप्रतिनिमित्तं जातिवादित्युपमानेन, साध्यग्राहकबाधितं शुचि नर
त्यक्षं तेनेत्यर्थः, 'बाधितमिति सर्वत्र सम्बध्यते, 'अनुमानेनेति धर्मिण: परमाणोर्याहकानुमानेनेत्यर्थः, 'पाषाणमयः' असुवर्णमयः, 'सुवर्णमयत्वबोधकेति धर्मिणो मेरोः सुवर्णमयत्वबोधकेत्यर्थः । यद्यपि गवयत्वविशिष्टं गवयादिपदवाच्यत्वं न गवयसम्बन्धि वाच्यतात्वादिति धर्मियाहकोपमानबाधितमप्यतिरिक्तं सम्भवति तथायुपलक्षणमेतदिति द्रष्टव्यं । 'माध्यप्रतियोगिग्राहकबाधितमिति, चयमिति शेषः, तदेव चयं क्रमेण दर्शयति, वौत्यादिना 'उपमानेनेत्यन्तेन, 'प्रत्यक्षेणेति माध्यप्रतियोगिग्राहकप्रत्यत्तेणेत्यर्थः, 'अनुमानेनेति माध्यप्रतियोगिग्राहकानुमानेनेत्यर्थः, 'उपमानेनेति माध्यप्रतियोगियाऽकोपमानेनेत्यर्थः । यद्यपि स्वर्गी नामिष्टोमकरणकः सुखत्वालौकिकसुखवदिति माध्यप्रतियोगिग्राहकागमवाधितमप्यतिरिक्त सम्भवति, तथाप्युपलक्षणमेतदिति द्रष्टव्यं। ‘माध्यमाहकबाधित' माध्यग्राहकजातीयमानबाधितं, एकमिति शेषः, तदेव दर्शयति, 'शुचौति मरभिरः कपालं शौति योजना, 'भागमेनेति दृष्टान्ले शाश पचितारूपमाध्यहिकं यदाक्यमागमवरूपेण तत्मजातीयेन भरभिरः