________________
सिद्धांतरहस्य
॥२३०॥
एवं पूर्वापर पर्याय विशिष्ट मतिपूर्वक जे ज्ञान ते श्रुतज्ञान. ए बन्ने (मति श्रुत) ज्ञान, अक्ष ( आत्मा ) ते थकी पर, इंद्रिय अने मन जेना निमित्त थाय छे माटे परमार्थतः परोक्ष अने लोक व्यवहारमां ते प्रत्यक्ष ज्ञान कहेवाय छे. ३ द्रव्य, क्षेत्र, काल अने भाव ए चार मर्यादा वडे इंद्रियनी अपेक्षा विना रुपी ( मूर्त्त ) द्रव्यने जे विषय करनार ते अवधिज्ञान. ते १ द्रव्यथी जघन्य अनंत प्रदेशी एक स्कंध एवा अनंत स्कंधने जाणे अने उत्कृष्टथी परमाणुमात्र जाणे. २ क्षेत्रथी ज० सूक्ष्म पनकना शरीर प्रमाण क्षेत्रने जाणे, उ० सर्वलोक प्रमाण असंख्याता खंड अलोकंमध्ये स्थापीों एटलं क्षेत्र जाणे. ३ कालथी ज० आवलिकानो असंख्यातमो भाग पूर्वापर जाणे, उ० असंख्याता कालचक्र - भूत भविष्य जाणे. ४ भावधी ज० सर्व पर्यायनो अनंतमो भाग जाणे, उ० एक द्रव्धना असंख्यात पर्याय, एम सर्व द्रव्यना पर्याय असंख्य असंख्य गणतां अनंत पर्याय जाणे. ४ मनुष्यलोकने विषे संज्ञी पंचेंद्रियना मनोगत भावनुं जाणवुं तथा मनना पर्यायने पण जे प्रत्यक्ष जाणे ते मनः पर्यवज्ञान. अवधि अने मनः पर्यवज्ञान, देशतः प्रत्यक्ष छे. ५ संपूर्णज्ञान-त्रणे कालमां समस्त लोकालोक (सर्व द्रव्य, गुण अने पर्याय ) जेना वडे जणाय ते केवलज्ञान. ए सर्वतः प्रत्यक्ष छे. हवे पांच ज्ञानमां प्रथम मति ज्ञानना २८ भेड़ कहे छे:- १ श्रोत्रेंद्रिय व्यंजनावग्रह, २ भ्राणेंद्रिय व्यं० ३ रसनेंद्रिय व्यं, ४ स्पर्शनेंद्रिय व्यंजनावग्रह. ए चार इंद्रियथी व्यंजनावग्रह थाय छे. पांच इंद्रिय अने मन ए छना १ अर्थावग्रह, २ इहा,
२. अलोक अरुपी ( अमूर्त) होवाथी जाणे नहि, पण रुपी पदार्थ एटला होय तो जाशी शके एटली शक्ति छे.
पांचज्ञानतुं
स्वरूप
॥२३०॥
