________________
છે; તે મૃગજળને જે માણસ પરમાર્થથી જળ જ માને છે, એવો ક્યો તે માણસ છે કે તે માર્ગે જાય ? અર્થાઃ એવો કોઈ પણ તે માર્ગે જાય જ નહિ. કારણ કે માયા પાણીમાં તેને વાસ્તવિક પાણીનું જ્ઞાન થયું છે... ઈત્યાદિ સ્પષ્ટ છે. ર૪-૧૩
***
ભોગને પારમાર્થિક તત્ત્વસ્વરૂપ માનનારને ભવસમુદ્રને તરવાનું અશક્ય છે એનું કારણ જે છે તે જણાવાય છે
स तत्रैव भवो(यो)द्विग्नो, यथा तिष्ठत्यसंशयम् । मोक्षमार्गेऽपि हि तथा, भोगजम्बालमोहितः ॥२४-१४॥
જેને માયા પાણીમાં પાણીનો દઢ આવેલ છે તે ભવમાં (ભયથી) ઉદ્વેગ પામેલો, જેમ ત્યાં ઊભો જ રહે છે તેમ ભોગરૂપ કાદવમાં મોહ પામેલો તે, મોક્ષમાર્ગમાં પણ ઊભો જ રહે છે.” આ પ્રમાણે ચૌદમા શ્લોકનો અક્ષરાર્થ છે. એનો આશય સમજી શકાય છે કે માયાપાણી હોવા છતાં જેને તેમાં “એ પાણી જ છે એવો ચોક્કસ નિર્ણય છે, એ તે માર્ગમાં ઊભો રહી જ જાય છે; પરંતુ સહેજ પણ આગળ જતો નથી. કારણ કે માયા પાણીમાં તેને જલની બુદ્ધિ થયેલી છે. આગળ પાણી છે જ એમ માનનાર આગળ જાય જ નહિ-એ સમજી શકાય છે.
આવી જ રીતે ભોગના કારણભૂત શરીર, વિષયો અને ઈન્દ્રિયો વગેરેના પ્રપ(માયા)થી મોહ પામેલા
