________________
૧૬
શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર સારવાર કરી અને અંત સુધી તેની સંભાળ લીધી.
સત્તરમે વર્ષે રચેલ “મોક્ષમાળા'માં તેમણે માનવની વ્યાખ્યા આપી છેઃ
“માનવપણું સમજે તે જ માનવ કહેવાય.'' સત્સંગ અને પુરુષનું માહામ્ય ગાતાં શ્રીમદ્ કદી થાકતા જ નથી. આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્રના પ્રથમ શ્લોકમાં સદગુરુને વંદન કરે છેઃ
જે સ્વરૂપ સમજ્યા વિના, પામ્યો દુ:ખ અનંત;
સમજાવ્યું તે પદ નમું, શ્રી સદ્દગુરુ ભગવંત. એ તો એટલી હદ સુધી કહે છે કે, ““બીજું કાંઈ શોધ મા. માત્ર એક સપુરુષને શોધીને તેના ચરણકમળમાં સર્વભાવ અર્પણ કરી દઈ વન્ય જા. પછી જો મોક્ષ ન મળે તો મારી પાસેથી લેજે.'' પુરુષમાં કેટલો પ્રેમ અને અટલ વિશ્વાસ ! એમની આજ્ઞા છે કે જ્ઞાની કરતાં જ્ઞાનમાં વધારે પ્રેમ ન રાખવો. અને અહર્નિશ પ્રાર્થે છે કે, “હે પરમાત્મા, અમને મોક્ષ આપવા કરતાં પુરુષનાં જ ચરણનું ધ્યાન કરીએ અને તેની સમીપ રહીએ એવો યોગ આપ.'' - શ્રીમદ્ મુંબઈ વેપારમાં જોડાયા ત્યારથી ભાગીદારો સાથે કેમ પ્રવર્તવું તેનો નિર્ણય તેમણે કરી રાખેલો. તેમની રોજનીશી (સં. ૧૯૪૬)માં છે, તે સર્વ સમાજને આદર્શરૂપ છે. નિવૃત્તિપરાયણ જીવનનો લક્ષ સાચવી રાખી કેવી રીતે વેપારમાં ઝંપલાવેલું અને આદર્શને અખંડિત રાખેલો તે દર્શાવે છે:
૧. ““કોઈના પણ દોષ જો નહીં. તારા પોતાના દોષથી જે કંઈ થાય છે તે, થાય છે એમ માન.''
