________________
૪૦
શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર
સદ્ગુરુ લક્ષણઃ સ્વરૂપસ્થિત ઇચ્છારહિત, વિચરે પૂર્વપ્રયોગ; અપૂર્વ વાણી, પરમશ્રુત, સદ્ગુરુ લક્ષણ યોગ્ય. આત્મજ્ઞાન સમદર્શિતા, વિચરે ઉદયપ્રયોગ; અપૂર્વ વાણી પરમશ્રુત, સદ્ગુરુ લક્ષણ યોગ્ય. -૧૦ ષટ્ પદ નામ કથન:
‘આત્મા છે' ‘તે નિત્ય છે' છે કર્તા નિજકર્મ; ‘છે ભોક્તા’ વળી ‘મોક્ષ છે, ' ‘મોક્ષ ઉપાય સુધર્મ'.પ્રથમ પદ: આત્મા છે
.-૪૩
આત્માના અસ્તિત્વ વિશે શિષ્ય શંકા કરે છેઃ ‘નથી દૃષ્ટિમાં આવતો, નથી જણાતું રૂપ;
..
બીજો પણ અનુભવ નહિ, તેથી ન જીવસ્વરૂપ,
ગુરુ પછી શિષ્યની શંકાનું નીચે પ્રમાણે નિવારણ કરે છેઃ ‘‘ભાસ્યો દેહાધ્યાસથી, આત્મા દેહ સમાન પણ તે બન્ને ભિન્ન છે, પ્રગટ લક્ષણે ભાન. -૪૯
33
પ્રથમ પદઃ ‘આત્મા છે.’
જેમ ઘટ પટ આદિ પદાર્થો છે તેમ આત્મા પણ છે. અમુક ગુણ હોવાને લીધે જેમ ઘટ પટ આદિ હોવાનું પ્રમાણ છે, તેમ સ્વપરપ્રકાશક એવી ચૈતન્ય સત્તાનો પ્રત્યક્ષ ગુણ જેને વિશે છે એવો આત્મા હોવાનું પ્રમાણ છે.
બીજું પદ: ‘આત્મા નિત્ય છે.'
ઘટ પટ આદિ પદાર્થો અમુક કાળવર્તી છે. આત્મા ત્રિકાળવર્તી છે. ઘટપટાદિ સંયોગે કરી પદાર્થ છે, આત્મા સ્વભાવે કરીને પદાર્થ છે કેમ કે તેની ઉત્પત્તિ માટે કોઈ પણ સંયોગો અનુભવ
