________________
પ્રબુદ્ધ જીવન
મે, ૨૦૧૫
છે. ૪૩
વર્ણવ્યવસ્થાને પ્રોત્સાહન આપ્યું છે એવું લાગ્યા વગર રહેતું નથી. આ ગાથા ૪૩: Valour, majesty, dexterity, unwillingness વિભાજનથી સૌથી વધારે દલિત (શુદ્ર) વર્ણને સહન કરવું પડ્યું છે. to retreat in battle, charity and sovereignty are the natu- આ અધ્યાયનો સારાંશ બ્રાહ્મણ, ક્ષત્રિય, વૈશ્ય કે શુદ્ર જે વર્ણમાં જન્મ ral province of a Kshatriya.'
લીધો છે તે વર્ણમાં આ વર્ણ માટેનું નિર્ધારિત કાર્ય કરવા તેઓ કુદરતી कृषिगौरक्ष्यवाणिज्यं वैश्यकर्म स्वभावजम् ।
રીતે આવડત ધરાવે છે અને આ નિર્ધારિત કાર્ય કરવાથી તેઓનું સ્થાન परिचर्यात्मकं कर्म शूद्रस्यापि स्वभावजम् ।।४४।।
અંતિમ ઉચ્ચ અવસ્થાને પામશે. ગાથા ૪૪ પ્રમાણે શુદ્ર જ્ઞાતિમાં જન્મ ખેતી, પશુપાલન અને વ્યાપાર, એ વૈશ્યોનાં સ્વાભાવિક કર્મ છે.
લેનાર વ્યક્તિ બીજાઓની સેવા કરવાની અન્ય જ્ઞાતિમાં જન્મ લેનાર બીજાની સેવા કરવી એ શુદ્રોનું સ્વાભાવિક કર્મ છે. ૪૪
વ્યક્તિ કરતા કુદરતી રીતે વધારે નિપુણતા ધરાવે છે. દેખીતી રીતે OLUL X 3 : 'Farming, protection of cows (the senses)
અન્ય જ્ઞાતિઓએ આ ઉપદેશનો (ગાથાનો) આધાર લઈ શુદ્ર જ્ઞાતિમાં and commerce are the natural province of a Vaishya,
જન્મ લેનાર વ્યક્તિઓ અન્ય કોઈ કામ કરવા માટે જોઈએ એવી whereas rendering services is the natural calling of a Shudra.'
લાયકાત જન્મથી જ ધરાવતા નથી અને નિમ્ન પ્રકારની સેવા માટે स्वे स्वे कर्मण्यभिरत: संसिद्धिं लभते नरः।
દલિત વર્ગનું શોષણ કરતા રહ્યા. ધીરે ધીરે આ શોષણ અંતિમ કક્ષાએ स्वकर्मनिरतः सिद्धिं यथा विन्दति तच्छृणु ।।४५ ।।
પહોંચી ગયું. આ પ્રકારની જન્મના આધારે નક્કી થયેલ વર્ણવ્યવસ્થાને પોતપોતાનાં કર્મોમાં મચ્યો રહેનારો પુરુષ સિદ્ધિને પ્રાપ્ત કરે છે. અન્ય ધર્મના ગ્રંથોમાં કોઈ ઉલ્લેખ નથી અને અભ્યાસ અને ખંતથી તે કેવી રીતે પ્રાપ્ત થાય છે તે હવે સાંભળ. ૪૫
મેળવેલી નિપુણતાને મહત્ત્વ અપાયું છે. આજે પણ જ્યારે ગીતાની ગાથા ૪૫ : Commitment to his own inborn duty brings ટીપ્પણા ધર્મગુરુઓ દ્વારા થાય છે ત્યારે આ અધ્યાય માટે નિષ્પક્ષ man to the ultimate accomplishment and you should અભિપ્રાય આપવાને બદલે તેને મારી મચડીને આજની પરિસ્થિતિને listen to me on how a man achieves perfection through કઈ રીતે તે બંધ બેસે છે તે માટે પ્રયત્ન થતો રહે છે. વર્ણવ્યવસ્થાથી dedication to his innate calling.
થયેલા અન્યાય અને શોષણથી દલિત સમાજના સારા એવા વર્ગ यत : प्रवृत्तिर्भूतानां येन सर्वमिदं ततम् ।
મજબુરીથી હિંદુ ધર્મનો ત્યાગ કરી અન્ય ધર્મ (ઈસ્લામ કે ખ્રિસ્તી) स्वकर्मणा तमभ्यर्च्य सिद्धिं विन्दति मानवः ।।४६।।
સ્વીકારી લીધો છે એ હકીકત છે. આ બન્ને ધર્મમાં વર્ણ વ્યવસ્થા વિષે જે સર્વ ભૂતોની પ્રવૃત્તિનો હેતુ છે અને જેણે સમસ્ત જગતનો વિસ્તાર
કોઈ ઉલ્લેખ નથી અને વર્ણના આધારે ઊંચ નીચનો ભેદ નથી. છેલ્લે કર્યો છે તેને પોતાનાં કર્મ દ્વારા પૂજવાથી મનુષ્યને સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય
ડૉ. આંબેડકરે પણ હિંદુ સમાજ દ્વારા દલિતો ઉપર થયેલા શોષણના છે. ૪૬.
પરિણામે તેમના પચાસ લાખથી વધારે અનુયાયીઓ સાથે બૌદ્ધ ધર્મ ગાથા ૪૬: 'By adoration of that God, who has cre
સ્વીકારી લીધો.
(ક્રમશ:) ated all beings and who pervades the whole universe. through the undertaking of his natural calling, man attains to final accomplishment.'
બી-૧૪૫/૧૪૬, મીત્તલ ટાવર, નરીમાન પોઈન્ટ, મુંબઈ-૪૦૦ ૦૨ ૧. श्रेयान्स्वधर्मो विगुणः परधर्मास्त्वनुष्टितात्।
ટેલિ. નં. : ૯૧-૨૨-૬૬૧૫ ૦૫૦૫ - ૦૯૮૨૦૩૩૦૧૩૦. ઇમેઈલ :
mehtagroup @theemerald.com/jashwant@theemerald.com स्वभावनियतं कर्म कुर्वन्नाप्नोति बिल्बिषम् ।।४७।।
સારી રીતે આચરણ કરેલા પરધર્મથી પોતાનો ધર્મ ગુણરહિત પણ ઉકાળેલું પાણી શા માટે પીવાનું કહ્યું છે? સારો છે. સ્વભાવજન્ય નિયત કરેલું કર્મ કરવાવાળાને દોષ લાગતો સવાલ : ધર્મ શાસ્ત્રકારોએ ઉકાળેલું પાણી શા માટે પીવાનું કહ્યું નથી. ૪૭
છે? પાણી ઉકાળવાથી તો જીવો મરી જાય અને પાપ લાગે. ollell 89 : 'Even though unmeritorious, one's own જવાબ : ત્રણ ઉભરા આવેલું ઉકાળેલું પાણી નિર્જીવ જીવ વગરનું native calling is superior to office of others, for a man
| બને છે અને તેમાં શિયાળામાં ૪ પ્રહર, ઉનાળામાં ૫ પ્રહર અને carrying out his natural obligation does not bring sin
ચોમાસામાં ૩ પ્રહર સુધી જીવો ઉત્પન્ન થતા નથી, જ્યારે કાચા upon himself.' આજથી ૫૦૦૦ કે તેથી વધારે વર્ષો પહેલાં જ્યારે ગીતા લખાઈ
પાણીમાં સમયે સમયે અસંખ્યાતા જીવો ઉત્પન્ન થાય છે અને મૃત્યુ હશે ત્યારે અને આજના સમયના પરિવર્તનને લક્ષ્યમાં લેતા આ અધ્યાયો
પામે છે. આથી ઉકાળેલું પાણી પીવાથી તે સર્વ જીવોનું રક્ષણ થાય અસ્થાને લાગે છે પણ આ અધ્યાયોની નિઃશંક રીતે હિંદુ સમાજ પર
છે. થોડી હિંસામાં અસંખ્ય જીવોની જીવદયા પળાય છે. એક પ્રહર ઊંડી અસર રહી છે અને હિંદુ સમાજને ચાર વર્ષમાં વિભાજન કરનારી
એટલે ૩ કલાક.
