________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૯૪૨ની ચળવળ અને રેડિયોબેન’ ઉષા મહેતા
– અતુલ બગડ
૮મી ઓગષ્ટ, ૧૯૪૨નો એ દિવસ ભારતની આઝાદીનાં ઇતિહાસમાં આગવું સ્થાન ધરાવે છે. આ દિત ' એક આખરી ક્રાંતિનું મંગલાચરણ થયું. દેશમાં આઝાદીની ભાવના હિલ્લોળે ચઢી હતી. દેશ માટે ખપી જવા નવ હિથાઓ ઉત્કંઠિત થઈ ગયા. પ્રચંડ વાવાઝોડું, ઉથલ પાથલ, સંઘર્ષ અને બલિદાનોની પરંપરા શરૂ થઈ પ્રજાનો પ્ર જાગી ઉઠ્યો હતો. ચોમેરથી એક જ અવાજ આવતો હતો. અમને કશુ નાં ખર્ચ ખપે એકમાત્ર...એકમાત્ર આઝાદ
ગામે-ગામ ક્રાંતિકારી સંગઠનો રચાયાં કિશોરો, યુવાનો, પ્રોઢો, વૃદ્ધો અને યુવતીઓ ...આ સૌ કો આઝાદીનાં સમરાંગણનાં વીર સૈનિકો હતા. એમનું આત્મબળ તો જુઓ ! સૌ કોઈની એક જ ભાવના હતી.
“સિંહને શસ્ત્ર શા કામના ?
વીરને મૃત્યુ શા કામના ?” ૧૯૪રની એ અગસ્ત ક્રાંતિ સ્વયંભૂ પ્રજાનિર્મિતક્રાંતિ હતી. સમગ્ર દેશની પ્રજાનું એ ચાલક બળ હતી
સભાઓ ભરાઈ, સરઘસો નીકળ્યા, હડતાલો પડી સરકારી કચેરીઓને આગ ચંપાઇ, રેલ્વેનાં પા. ઉખેડાયા પૂલો તોડી પડાયા. બોમ્બ ફેંકાયા, પોલીસથાણા કબજે લેવાયાં, સંદેશા વ્યવહાર ખોરવી દેવાયો, આવું ઘા બધુ આ ક્રાંતિએ જોયું હતું.
આ ક્રાંતિને ચગદી નાખવા અંગ્રેજ સરકારે દમનનો કોરડો વિઝયો અને...
- હજારોનાં લીલા માંથા વધેરાયાં. -કંઇકને જેલના સળિયા પાછળ ધકેલી દેવાયા -કંઈકના હાથ-પગ તૂટ્યા, માથા રંગાયા,
-સીઓ પરના અત્યાચાર ની વાત જ ન પૂછો
છતાં આ તો લોકક્રાંતિ હતી. સ્વતંત્રતા માટેની ક્રાંતિ હતી. સમર્પણ આજે બલિદાનની ક્રાંતિ હતી. સૌ કોઇ મોતને મંગલટાણું ગણતા હતા.
આ ક્રાંતિ નાં ઉત્થાનનું કારણ જોઇએ તો...
ઈ.સ. ૧૯૩૯માં દ્વિતીય વિશ્વયુદ્ધ શરૂ થયું. ભારતના ચૂંટાયેલી પ્રાંતિક ધારા સભાઓના સંમતિ વિન વાઇસરોયે ભારતને યુદ્ધમાં જોતરી દીધું. ભારતને સ્વતંત્રતા આપવામાં આવે તો જ અંગ્રેજોને મદદ કરવી એવો - કોંગ્રેસનો દૃઢ નિર્ધાર હતો. બીજી તરફ રાષ્ટ્રવાદી ચીનના નેતા અને અમેરિકાના પ્રમુખ રૂઝવેલ્ટ પણ ઇંગ્લેન્ડના વડાપ્રધાન ચર્ચિલ પર ભારતને સ્વતંત્રતા આપવા અને દબાણ કરી રહ્યા હતા.
જયારે કોઈ વિકલ્પ ન બચ્યો ત્યારે ચર્ચિલે બ્રિટિશ પ્રધાન મંડળનાં એક સભ્ય સ્ટેફર્ડ ક્રિસ જે અધ્યક્ષપદે એક મિશનની રચના કરી. ર૬ મી માર્ચ ‘૪રના દિવસે આ મિશન દિલ્હી આવી પહોચ્યું. ગાંધીજીને આશા બંધાઈ હતી. પણ અંગ્રેજો કુટિલ નીતિવાળા હતા. ભારતને આઝાદી આપવાની એમની દાનત હતી જ નહીં. આમેય ક્રિપ્સ કશું જ આપવા માગતા ન હતા. તેમને તો સામ્રાજય વધારવાની ચિન્તા હતી. ગાંધીજીથી આ અન્યાય સહન થયો નહીં. અને તેમને ઘણુ આત્મમંથન કર્યું તેના પરિપાક રૂપે “અંગ્રેજો ભારત છોડો”નો પ્રસ્તાવ તૈયાર કર્યો. ૮મી ઓગષ્ટ ૪૨ :
મુંબઇનાં “ગોવાલિયા ટેન્કના મેદાનમાં કોગ્રેસ મહાસમિતિનું અધિવેશન મળ્યું. આ અધિવેશન માં ગુલામીની જંજીરોને ઓગાળી નાખે એવા ધગધગતા ભાષણો થયા. સ્વતંત્રતા માટે માથું દેવાના શપથ લેવામાં આવ્યા. જયાં સુધી આઝાદી મળે નહીં ત્યાં સુધી લડી લેવાના દઢ સંકલ્પ સાથે “અંગ્રેજો ભારત છોડો'નો ઠરાવ પસાર * ઇતિહાસ અને સંસ્કૃતિ વિભાગ, ગૂજરાત વિદ્યાપીઠ, અમદાવાદ
પથિક • સપ્ટેમ્બર-૧૯૯૯ - ૧૪
For Private and Personal Use Only
