________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
થાવરનાં દેવાંશી પુત્રી પૂનરખી સાથે દેવી સંજોગે લગ્નગ્રંથિથી જોડાયા હતા.
આજે પણ મહેશ્વરીએના પીરની પાઘડી આ ગામે જ બંધાય છે. યોગાનુંયેગે એમના વર્તમાન પીર ગામ ફોટડીના જ વતની છે. ગામ કેટડી “કેટડી મહાદેવપુરીના નામે ઓળખાય છે. અહીંના શંકર-મંદિરને કેટેશ્વર કહે છે. એના પરચાની અનેક કહાણીઓ પ્રચલિત છે. આ ગામે મહેશપંથીએની વસાહત કેટેશ્વરની બાજુ માં જ આવેલી છે.
સૂર્ણ ગદેવના પુત્ર માતૈદેવ, રજ ચાંદ સેઢાને એના પૂર્વ ભવનું સ્મરણ કરાવી, એની કુંવરી વીણદેવીને વર્યા હોવાનું કહેવાય છે. માdદેવના પુત્ર મામૈદેવ જામ અબડાની પુત્રી ભુરીદેવીને પરણા હતા. માતંગદેવના વંશજ અને એના અનુયાયી મહેશપંથીઓ આજે પણ એમના પંથની આસ્થાનિષ્ઠાના શ્રેષ્ઠ આચારનું જીવન જીવે છે. એમના સમાજમાં એનાં મૂહલ પાયાનાં રહ્યાં છે.
આ મહેશ્વરી-સમાજમાં માઘ મહિનાને ઘણે મહિમા પ્રવર્તે છે. આ માસમાં “માઘસ્નાનનું વત રખાય છે. “માઘસ્નાનનું વ્રત જમાનાએવી પ્રચલિત છે, વાંચવા મળે છે તે પ્રમાણે આર્યાવર્તમાં વેદ-કાલથી એનું આચર શું થાય છે. માઘસ્નાનનું વ્રત રાખનારા પર સમૂહમાં સ્નાન અર્થ નીકળે છે અને સ્નાન કરતી વેળાએ એકમેક પર ઠંડા પાણીના ઘડ ઠાલવે છે. સ્નાન પછી દેવપૂજન કરે છે. માઘસ્નાનનું વ્રત રાખનારા ઉઘાડે પગે રડે છે, યુકતપણે સંયમ પાળે છે, પહેરવાઓઢવામાં પણ વ્રતને અનુરૂપ રહે છે, ધરતી પર સૂએ છે.
કચ્છમાં આજે આ સમાજ કચ્છનો અન્ય ઘણું કાન કરતાં વિચારે અને આચારે ઊંચી ભૂમિકાની રહેણી-કરણી સાચવતા જોવા મળે છે.
આપણું મન 'ડેથી એમને માટે ય આદર રહે છે. આવા આ સમાજને પણ અન્ય સમા હરિજનનો એળખમાં આપણે ઠેલી દીધો છે. કરવાનું તો એ થાય છે કે આ સમાજની સાચી ઓળખ ઉપસાવવામાં આવે અને એના મહિમા અને આદરને જગાવવામાં આવે.
હરિજનની ઓળખ પામેલી કથની અન્ય જાતિઓમાં એક “મારવાડા' જાતિ છે અને બીજી એક ગર્જરા જતિ છે. આ બધી જાતના સામાજિક રીત-રિવાજ અને વ્રત-તહેવાર તેમજ દેવીદેવાદિ અને પૂજાપાઠ પિતાનાં નાનાં-અને ખે છે. આ જાતમાં કોઈ એક જાતિની પેટાજાતિઓ પણ નથી. આ બધા સમાજ “હરિજન'ના એળખ પામીનું અને એ ઓળખમાં દાયકાઓથી રહીને વાસ્તવમાં તલભાર પણ એકતા પામ્યા નથી તથા સમાજે અને રાજ્ય એમને જેવા ઠરાવી રાખ્યા છે તેવા ને તેવા એ પોતાને માની બેઠા છે.
કોઈ એક સમાજના ભૂતકાળ ઘણે થતી પામેલે પણ હાય છે. એવા એક વંશના પતે વંશજ છે અને પોતાના પૂર્વ સંસ્કારસંપન્ન હતા એનો સતત યાદ યાતક ચિત્પણે પ્રેરણાદાયી રહે છે અને આજનો દશા એ પિતાના પૂર્વજોને વારસો નવા એ હકીકત એવા સમાજને ઊંચે ઊઠવાના સંક૯૫ અને પરષાર્થને પ્રેરી શકે છે. આ બધા “હારજન”ની એાળખમાં સમાયાથી એમને કોઈ સામાજિક ઉત્થાનને માર્ગ કે મેકે થયો નથી.
મારા વિચારે આ જતિએએ “હરિજન” ઓળખને તુરત સુરત ત્યાગ કરવા પર વિચાર કરી લેવું જરૂરી થાય છે. કોઈ કરતાં કોઈ સંદર્ભમાં ‘રિજનના ઓળખમાં ચાલુ રહેવું કોઈ અર્થનું નથી, એમણે પિતાના પર પરાગત ઓળખ અને અટક ધારણ કરી રાખવી જોઈએ અને અનુવંશને વિચાર કરીને લેહીના સંબંધ માટે સભાન થવું જોઈએ. આવી શરૂઆત એઓ મતદારોની યાદી તેમ રેશનકાર્ડ અને શાળા-મહાશાળામાં નામના ધણી દ્વારા તરત કરી શકે. પિતતાના સમાજમાં આ
માર્ચ ૧૯૯૦
t
For Private and Personal Use Only
