________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી લાખેશ્વર મહાદેવ [મુ. પાટણ
શ્રી મનસુખ એમ સ્વામી પાટણ નગરી મધ્યાને શોભતા શ્રી લાખેશ્વર મહાદેવ,
મનોકામના સિદ્ધ થાતી, શ્રીશંકરાચાર્યે સ્થાપ્યા મહાદેવ.” ભારતીય સંસ્કૃતિની જ્યોત આર્યોના વખતથી દેદીપ્યમાન રીતે વિશ્વમાં પ્રકાશિત થઈ રહી છે અને એમાંય ગુજરાતમાં જ્યારે ચીનના યાત્રાળુ હ્યુએનસંગે પોતે નજરે જોયું ત્યારે તે ખુશ થઈ ગયેલો...વલભી વિદ્યાપીઠ તેમજ હિંદુસંસ્કૃતિની જ્યોતથી એ અંજાઈ ગયેલે અને એણે પિતાની સેંધપોથીમાં ટાંકેલું છે કે “ગુજરાત એ હિંદુધમની જાત-સમાન છે અને મુસ્લિમધમની અહીં મનાઈ ફરમાવી છે. ઈ. સ. ૬૩.”
રાજ હર્ષવર્ધન હિંદુ રાજવી પછી આપણા ગુજરાતમાં મુસ્વિમસત્તા તેમજ જૈન ધર્મની ટૂંસાતુંસી વધી, હિંદુ ધર્મની પડતી થવા લાગી ક્યારેક કયારેક ધર્મની જૂથબંધીઓને લીધે મોટા સંઘર્ષ પણ થવા લાગ્યા.
વેદમાં સ્પષ્ટ લખેલું છે કે “સમાને મન્ચ, સમિતિઃ સમાની, સમાન મનઃ સહચિત્તમામ – બ જ મંત્ર એટલે કે વિયર સરખા છે, સમિતિ સમાન છે, મન સમાન છે અને ચિત્ત કહેતાં બુદ્ધિ પણ સમાન છે.”
ટૂંકમાં, એ સમયે સૌ માનવીઓ ભાઈચારાની દષ્ટિએ ધમની બેટી ચર્ચામાં ઊતરવા કરતાં એના પાયા તરફ સમાન બુદ્ધિથી જોતા હતા. તર્ક કરવાથી ધર્મને નાશ થાય છે. આપણું વેદ-પુરાણ કહે તે સાચું માનતા...એમ છતાં હિંદુધર્મમાં મતમતાંતરો થવાથી એના જુદા જુદા પક્ષ થયા અને સંગઠન નબળું પડયું.
હાલનું પાટણ તે નવું છે, જે (ઈ. સ. ૧૫૦૦ પછી) પાંચ વરસની આસપાસ મુસ્લિમશાસન દરમ્યાન બંધાયું છે, પરંતુ હાલના ત્રણ દરવાજાની પાશ્ચમે હતું તે જૂનું પાટણ વનરાજ ચાવડાએ વિ. સં. ૮૦૨ ની સાલમાં શૈશાખ સુદ બીજ ને સોમવારે પિતાના મિત્ર અણહિલ્લ ભરવાડની યાદમાં
અણહિલપત્તન” તરીકે બાંધેલું, જે હાલ “અનાવાડાના અપભ્રંશ નામે જાણીતું છે, જેના શિલાલેખ ગણપતિની પિળના મંદિરે જોવા મળે છે.
આ પહેલાં ગુજરાતમાં ત્રિક રાજવીઓ ૨ જ કરતા હતા અને અહીં જૂનું નગર “લાક્ષારામ નામે હતું, જેમાં જૈન શાસનકર્તાએ વહીવટ કરતા હતા. રાજયાશ્રય મળતાં એ વખતમાં જૈન ધર્મનાં અનેક દેરાસરે આ વિસ્તારમાં હતાં. પંચાસર ના રાજવી રાજા જયશિખરીને કલ્યાણના નાગભટે મારી પિતાનું શાસન જમાવ્યું ત્યારે નાનકડા વનરાજ ચાવડાનું પાલન-પોષણ જન મુનિ દ્વારા થયેલું, પાછળથી વનરાજે જયારે નવું નગર અહિલપત્તને વસાવ્યું ત્યારે જૈનધર્મને મહત્ત્વ મળ્યું.
એ સમયે પાટણના “લાક્ષારામ”ની બાજુમાં આવેલ અગ્રવાર (હાલનું અધાર ગામ) ગામ રાજવીએએ વિદ્યાથી એ માટે અર્પણ કરેલું. સરસ્વતી નદીનું વહેણ એ સમયે હાલના અઘાર ગામ આગળથી ઝીણીત પાસે થઈને લોખંખીડ એટલે કે પાણીની ડી ખાડ હશે ત્યાં થઈને નીકળતું હશે.
આ વિસ્તારમાં કહેવાય છે કે શ્રીશંકરાચાર્યજી દ્વારા લાખેશ્વર મહાદેવની પ્રતિષ્ઠા થઈ હતી. શ્રીલાખેશ્વર મહાદેવની એ વખતમાં ખૂબ જ જાહેરજલાલી હતી અને સંન્યાસી-મઠે અહીં શોભતા હતા.
[અનુસંધાન પા. ૧૭ નીચે માર્ચ ૧૯૦
પથિક
For Private and Personal Use Only
