________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પરિશિષ્ટ
પથિક
[૧૧
૪. સિંધુની શાખાઆ સિધુ નદીની પૂર્વની એ શાખા વાહુડ તથા દ્વારા પૈકી વાહ ઉમરકેટ પાસેથી થરના રણમાં વહી જતી હતી તથા હાંકરા કચ્છના મેટા (ઉત્તરાડા) રણમાં લખપતની ઉત્તરે મીઠા પાણીનું સર બનાવતી હતી, જેને લઈને કચ્છને ચોખાના મબલખ પાકની ઊપજ થતી હતી. હાકરાની વચ્ચેથી એક જુદા ફાંટે વાડને મળતે અને એ નગરપારકરની ઉત્તરે પારીનગર પાસે પહેચતા હતા. કાકરાની પાસે સિંધની હદમાં વીઘૂર વધેઘેડ તથા બલિયારી વગેરે બંદર તથા શહેર હતાં અને કચ્છની હદમાં છારી નિરુણા વગેરે બદરે! હતાં. ઈ.સ. ૧૮૧૯ ના ધરતીકંપની પહેલાં લખપતની ઉત્તરે કચ્છનું ‘સીંદરી'નું જકાતી થાણુ` હતુ` અને અત્યારના સિયેાત ગામને સ્થળ પહેલાં એક તાલુકા જેટલા જમીનને પ્રદેશ હતા. ધરતીક ંપને કારણે નદીનુ તળ ઊંચું થયું અને એ સ્થળે ‘અલ્લાહબંધ' સરપ્નયા તથા નદીનું વહેણ બદલાઈને પશ્ચિમ તરફ ધકેલાયું. આમ થવાથી સીંદરીનુ જકાતી થાણુ તથા સિમેત પાસેના પ્રદેશમાં દરિયાનાં પાણી ફરી વળ્યાં. અંતે જમીન ઘટાઈ ગઈ, મીંદરીને કિલ્લે દટાઈ ગયો તથા કચ્છને મળતી ચેખાતી પેદાશતી આવક પણ બંધ થઈ.
૫. મધ્યકાલીન સમયમાં જીઆને પહેરવેશ : કચ્છમાં આવેલ કેરાકોટ તથા પધ્ધરગઢનાં શિવમદિરાનાં શિલ્પકામેામાં સીએએ પણ પુરુષની માફક ધાતી(ઘાઘરાની જગાએ) કેડ નીચે પહેરેલ હાવાનાં તથા કેડમાં કમરબંધ ધારણ કરેલ હોવાનાં કન કાંડારેલ જોવા મળે છે તે પરી પુરા~ તને કાલમાં તથા મધ્યકાલીન સમયમાં પણ ઘણી સ્ત્રીએ ક્રુડ નીચે ધોતી પહેરી હશે અને કેડમાં કાટમેખલા ધારણ કરતી હશે એમ જણાય છે. મહારાષ્ટ્રમાં સરેરાશ અત્યારે પણ ધંતી જેમ સાડી શરીરના નીચેના ભાગમાં કડની નીચે ધારણ કરતી હેાવાનું જોવામાં આવે છે તથા કચ્છ વાળની તૈય છે. ધાઘરાને ઘેરવેરા દાખલ થયા પહેલાં સર્વ સ્રીએ પણ પુરુષની માફક ધાતી કેડ નાચે પહેરતી હશે અને કેડ ઉપરનો ભાગ ખુલ્લે રાખતી હરી અથવા કચુકી પહેરતી હશે.
સ્ત્રીએ
૬. સાંપ્રત કાલના કચ્છના મહાન સપૂતે; પ્રાચીન કાલ તેમજ મધ્યકાલીન સમયમાં કચ્છના ઘણા મહાન સપૂતાની જીવનરેખા આ લેખમાળામાં રજૂ થયેલ છે. છેલ્લાં સા સેા વર્ષો દરમ્યાન કચ્છના મહાન સપૂતો દેશ-વિદેશમાં વેપાર ઉદ્યોગ દાનવીરતા કલા-કારીગરી મુત્સદ્દીગીરી તથા શૌય અને દેશભક્તિ વગેરે અનેક ક્ષેત્રમાં પકાયા છે. અર્વાચીન સમયમાં આવા મહાનુભાવામાં શિક્ષણ તથા દાનવીરતાના ક્ષેત્રે શેઠ ગોકુલદાસ તેજપાલ, દશવજી નાયક, નરસી નાયા તથા લેંડી પ્રેમલીલા ઠાકરસી, ઔદ્યોગિક ક્ષેત્રે શેડ ધરમસી ખટાઉ મકનજી તથા શ્રીમતી મુમતિબહેન મારારજી, વિદેશ વેપાર-ક્ષેત્રે શેઠ લધા દામ, શૌય તથા મુત્સદ્દીગીરી ફોરે ખાકાર કૅતેમામદ તથા સુંદરજી સાદાગર, કલાકારી ગરીના ક્ષેત્રે રામસંગ માલમ તથા જગમાલ રૉમ્બ, દેશભક્તિક્ષેત્રે શ્યામજી કૃષ્ણ વર્મા તથા યુસૂફ મહેરઅલી તથા ખુશાલભાઈ શાહ અને સાહિત્યક્ષેત્રે ક્રાફ્ટમહેમદ, નારાયણૢ વિસનજી, કવિ નિર ંજન તથા મહાપતિ પીતાંબરનાં નામ અગ્રસ્થાને છે.
૭. કચ્છમાં સન ૧૯૬ જુલાઈ ૨૧ ના રોજ ભયંકર ભૂક`પ થવાથી અંજારમાં ૧૭ માણસાનાં મૃત્યુ તથા ભયંકર ખુવારી થયેલ,પંડિત જવાહરલાલ નેહરુ કચ્છમાં નિરીક્ષણ માટે આવ્યા હતા. કચ્છમાં ભૂજથી નળિયા સુધીની ૧૧ કિ,મી રેલવે લાઈન મીટર ગેજનું કામ પુરું થયું છે અને તુરતમાં વહેવાર ચાલુ થવાત છે.
For Private and Personal Use Only
