________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નૂતન યુગ
૧૩. ૪૩. મહત્વના બનાવ :
ભારત યુનિયનના ભાગ સી’ સ્ટેઇટ તરીકે કરણને વહીવટ ચીફ કમિશનરે સંભાળે ત્યારથી કચ્છમાં નવા યુગના મંડાણ થર્યા. ભારતના નાયબ વડાપ્રધાન સરદાર વલ્લભાઈ પટેલને કચછ તરફ ખાસ ચાહના હતી અને કચ્છના સર્વાગી વિકાસ માટે એએએ કેન્દ્ર સરકાર તરફથી સ્પેશિયલ ગ્રાન્ટ મંજુર થાય એવા બધા પ્રયાસ કર્યા હતા. કરછના ચીફ કમિશનરને વહીવટમાં સલાહ આપવા માટે કચ્છના પ્રતિનિધિઓવાળી ઍડવાઈઝરી કાઉન્સિલની રચના કરાઈ હતી અને થડા વખત બાદ એ કાઉન્સિલનું વિસર્જન કરીને, કચ્છના બે પ્રતિનિધિઓને ઍડવાઈઝર્સ તરીકે નીમીને એકને રેવન્યૂ ખાતાને તથા બીજાને કેળવણી ખાતાને હવાલે સે હતા, આથી કચ્છના વહીવટમાં ગતિ અને સંવાદિતા આવી હતી. કચછ દેશી રાજયના વખતની હાઇટ બંધ કરીને કચ્છમાં જ્યુડિશિયલ કમિશ્નરની કાર્ટની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી અને તેથી કચ્છમાં ન્યાયની વ્યવસ્થા ઝડપી અને સસ્તી બની હતી. અમદાવાદ કે મુંબઈ સુધી અપીલ કરવાની જરૂર રહી ન હતી. કચ્છમાંથી ભારતની બંધારણસભા માટે એક પ્રતિનિધિને મોકલવાની તક મળી હતી અને તેથી બંધારણના ઘડતરમાં ભાગ લેવા અને બંધારણને નિષ્ણાત સભ્યોના અભિપ્રાય તેમ રજૂ આત જાણવાની તક મળી હતી. ઈ. સ. ૧૯૫૨ માં કેન્દ્રની પાર્લામેન્ટસ સદ)નાં બંને ગૃહાના સભ્ય ની ચૂંટણી વખતે કચ્છને લોકસભા માટે બે સભ્યો તથા રાજ્યસભા માટે એક સભ્ય ચૂંટવાના અધિકાર મળ્યા હતા અને તેથી કચ્છમાંથી લેકસભા માટે બે પ્રતિનિધિ તથા રાજસભા માટે એક પ્રતિનિધિ કમાંથી ચૂંટાયા હતા. કેન્દ્રશાસન ઈ. સ. ૧૯૫૬ સુધી ચાલ્યું તે દરમ્યાન ઘણા ૫ કચ્છીઓને ક૭માં જુદી જુદી જગ્યાઓ પર નીમવામાં આવ્યા હતા.
કેન્દ્રશાસન આવવાની સાથે કચ્છ દેશી રાજ્ય વખતનું જૂનું કેરીનું ચલણ બંધ થયું હતું અને એક રૂપિયાની ત્રણ કેરીના હિસાબે રાજય સરકાર તરફથી કરી એનું ચલણ પાછું ખેંચાયું હતું. આમ થનાથી કરોડોની કિંમતની ચાંદી રા૫ સરકારી પ્રાપ્ત થઇ શકી હતી અને કરણ માટે વિકાસકાર્યો ઝડપભેર ચાલુ થયાં હતાં. સિંધુ રિસેટલમેન્ટ કે પરેશનને જમીન ફાળવી અપાતાં એ જમીનના થોડા ભાગ પર ગાંધીધામ આદિપુર તથા ગોપાલપુરી નામે ત્રણ શહેર વસાવાયાં હતાં અને ગાંધીધામ મહાનગર બન્યું હતું. થોડા વખત બાદ ગાંધીધામને અંજાર તથા કંડલા બંદર સાથે રેલ-વહેવારથી જોડવામાં આવ્યું હતું અને ત્યારે ગાંધીધામથી ભચાઉ થઈને આડેસર અને ત્યાંથી રણમાં થઈને સાંતલપુર થઈ પાલનપુર સુધી રેલવે લાઈન બંધાઈ ને ગાંધીધામને દિડી સુધીનું રેલવે-જોગણ મનવું. ભૂજમુંબઈ કોર---જ-સંર્વસ ચાલુ થઈ. સન ૧૯૬૯માં કેડસીઝુંડ બ્રોડગેજ ચાલુ થઈ.
ક૭મ મહારાવશ્રી ને ગારજીના સમયથી અંજારમાં સ્પિનિંગ મિલ, માંડવીમાં મૅય કટરી તથા બાસ ફેકટરી અને ઓઈલ મિલ, કંડલામાં એશિયાનું સૌથી મોટું મીઠાનું કારખાનું વગેરે ઉદ્યો ને સવલત આપવા માં આવી હતી અને દિલ્હી સુધી રેલ-વહેવાર થવાથી નિકાસને વેગ મળે હતા તેથી વેપારમાં વૃદ્ધિ થઈ હતી. જખો તથા મુંદ્રામાં મીઠાનાં નવાં કારખાનાં સ્થપાયાં તથા કંડલા વિસ્તારમાં બીજા ઘણા ઉદ્યોગ ફ્રી-ટ્રેડ ઝોન જાહેર થયા બાલ વિધ્યા. કચ્છમાં સિંચાઈની સગવડો વધી હતી અને રસ્તા પહેલાં માત્ર ૪૫ કિ.મી. લંબાઈના હતા તે વધીને લગભગ પાંચ હજાર કિ.મી. જેટલી લબાઈના થયા હતા. બસ - રહેવારથી કરછનાં લગભગ બધાં ગામને આવરી લેવાયા છે. વાર્તા પહેલાં કચ્છમાં માત્ર ૧૨૦ કિ.મી.ની નેગેજ રેલવે લાઈન હતી, જેને સ્થાને હાલ ર૦૦ કિ.મી.ની
For Private and Personal Use Only
