Book Title: Pashu Vadhna Sandarbhma Hindu Shastra Shu Kahe Che
Author(s): Jain Shwetambar Conference
Publisher: Jain Shwetambar Conference
View full book text
________________
१२
चित्तनुं बहारनी वस्तुरूपे परिणाम ते प्रत्यक्षचित्तना बहारना संचार माटे इन्द्रियोद्वार रूप छे. धुमाडो देखीने अग्निनुं ज्ञान थाय ते अनुमान, आ बे सिवाय ज्ञानना साधनरुप एक त्रीजी वृत्ति छे ते द्वारा आ बे करतां जूदीज तरेहनुं ज्ञान उदय थाय छे. ए त्रीजी शब्दग्रहण जन्य वृत्तिने आगम नामथी ओळखवामां आवे छे. आ आगमज आपणा बधा ज्ञाननुं मूळ छे. आ आगमद्वारा आपणने त्रण प्रकारनं ज्ञान मळे छे. ते एक "आ शुं ?" ए प्रश्नना उत्तरवाळु, बीजुं ज्ञानी पुरुषोनी स्वयं प्रवर्त्तावेली शिक्षाद्वारा मळेलु, अने त्रीजुं वयोवृद्ध तथा ज्ञानवृद्धनी परस्परनी वातो सांभळीने थयेलुं. ए रीते प्रमाणो बताव्या. हवे शब्दप्रमाण नीचे प्रमाणे छे.
याज्ञवल्क्य स्मृतिना आचाराध्यायमां श्लोक छे के
श्रुतिःस्मृतिः सदाचारः, स्वस्यच प्रियमात्मनः । सम्यक् संकल्पजः कामो धर्ममूलमिदं स्मृतम् ।।
अर्थ — श्रुति कहेतां वेद, स्मृति कहेतां धर्मशास्त्र, सदाचार कहेतां शिष्ट लोकोनी रीतभात, पोताना मनने गमतुं ते एरी के जे विषयमां शास्त्रोक्त अनेक पक्ष छे तेमां जे आपणने अनुकुळ होय ते तथा सारा रुडा संकल्पथी उठेली अर्थात् जे शास्त्रविरुद्ध नहीं होय एवी हरेक नियम पाळवानी इच्छा एटला धर्मनां मूळ एटले स्वरूप समजवानां प्रमाण छे तथा श्लोक ३ मां कहेल छे के-पुराणं न्याय मीमांसा, धर्मशास्त्रांगमिश्रिताः । वेदाः स्थानानि विद्यानां धर्मस्य च चतुर्दश ॥ ३ ॥ अर्थ-पुराण कहेतां ब्रह्मपुराण, विष्णुपुराण इत्यादि, न्याय एटले तर्कविद्या, मीमांसा एटले वेदार्थ विचार, धर्मशास्त्र एटले मनु विगेरे ऋषिओए रचेला स्मृतिग्रंथ, शिक्षा, कल्पसूत्र, व्याकरण, निरुक्त, छंद, अने ज्योतिष एवेदनांछ अंग, वेद चार ऋग्वेद, यजुर्वेद, सामवेद अने अथर्वणवेद मळीने चउद प्रकारना आ निबंधो विद्याओना एटले चतुर्विध पुरुषार्थनुं ज्ञान थवा माटे जे साधन छे तेवी विद्याओनां अने धर्मनां स्थान कहेतां आधार के पायाओ छे. वळी नीचे प्रमाणे विद्यानां अदार प्रस्थान छे. चार वेद, चार उपवेद, षट्वेदनां अंग, अने चार उपांग ते पुराण न्याय मीमांसा, अने धर्मशास्त्र. ए रीते वैखरी वाणी रूप विद्याना अंदार भेद छे तेमने प्रस्थान कहे छे. ऋग्वेद, यजुर्वेद, सामवेद, अथर्ववेद ए चार वेद छे. आयुर्वेद, धनुर्वेद, गांधर्ववेद, अने अथर्ववेद ए चार उपवेद छे. शिक्षा, कल्प, व्याकरण, निरुक्त, ज्योतिष्, अने छंदस् ए वेदनां छ अंग छे. १ ब्रह्म, २ पद्म, ३ वैष्णव, ४ शैव, १ भागवत, ६ नारदीय, ७ मार्कंडेय, ← आग्नेय, ९ भविष्य, १० ब्रह्म वैवर्त, ११ लिंग, १२ वराह, १३ स्कंद, १४ वामन, १५ कौर्म्य, १५ मात्स्य, १७ गारुड, अने १८ ब्रह्मांड. ए अढार पुराण छे. न्याय शास्त्रमां न्याय तथा वैशेषिक, मीमांसा शास्त्रमां एक धर्ममीमांसाने बीजी ब्रह्ममीमांस. धर्ममीमांसाने पूर्वमीमांसा अने ब्रह्ममीमांसाने उत्तरमीमांसा कहे छे. धर्मशास्त्र एटले स्मृतिओ, याज्ञवल्क्य स्मृतिना आचाराध्यायनो श्लोक ४ थो. “मन्वत्रिविष्णुहारीत - याज्ञवल्क्यो शनोंगिराः । यमापस्तव संवर्ताः कात्यायननृइस्पती ॥। ४ ॥ पराशरव्यासशंख-लिखिता दक्षगौतम, शातातपो वशिष्टश्च धर्मशास्त्रप्रयोजकाः ५
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
