Panchashak Prakaranam

Author(s): Dharmratnavijay
Publisher: Manav Kalyan Sansthanam

Page 12

विचारसारः
आ. प्रद्युम्नसूरिः उपदेशरहस्यः
उपा. यशोविजयः अध्यात्ममतपरीक्षा
उपा. यशोविजयः सामाचारी
उपा. यशोविजयः द्रव्यसप्ततिका
पू. लावण्यविजयः हितोपदेशमाला
आ. विजयानन्दसूरिः श्राद्धदिनकृत्यम्
आ. देवेन्द्रसूरिः धर्मसंग्रहः
उपा. मानविजयः श्रीपञ्चाशकप्रकरणस्य साधिकत्रिशतगाथासमुदायोऽन्येष्वनेकग्रन्थेषु दृश्यते । हारिभद्रीयवचनामृतं तत्पश्चिमवति विद्वद्भिर्महापुरुषैः वारं वारमापीय तद्वचनसुधाकिरः स्वग्रन्थेऽपि संगृह्य तत् श्रुतप्रवाहोऽस्मत्प्रभृति प्रवाहितः । सो गाथासमूहो विस्तरभयानात्र निदर्श्यते ।
अनेकानेकप्रयत्नान्तेऽपि टीका अपूर्णा । पूज्याचार्ययशोभद्रसूरिविरचिता पञ्चाशकप्रकरणस्य टीका ताडपत्रीयप्रतौ भिक्षुप्रतिमा (१८) पञ्चाशकस्य षट्चत्वारिंशद् गाथाप्रभृति प्राप्यते । अनेकग्रन्थविलोकनान्तेऽपि श्रीटीकाकारमहर्षिणा सम्पूर्णटीकासंरचनविषये शुद्धिर्न प्राप्ता । अतस्तदने शेषग्रन्थस्य टीकारूपेण अभयदेवीया वृत्तिः निरूपिता इति तु ध्येयम् ।
टीका-परिचयः - पूज्याचार्ययशोभद्रसूरिरचिता ताडपत्रीयटीका लेखिता वि. सं. ११२१ । अस्याः पुष्पिकायां नवाङ्गीकृत् श्रीअभयदेवसूरेर्नामोल्लेखोऽस्ति । श्रीनवाङ्गीटीकाकारेण वि. सं. ११२४ धवलक्कपुरे धनपतिश्रीबकुल-बन्दिकवसत्यां पञ्चाशकप्रकरणोपरि ८७५० श्लोकप्रमाणा बृहद्वृत्ति: समाप्ति प्राप्ता । तस्य श्लोकः
"चतुरधिकविंशतियुते वर्षे सहस्र शते च सिद्धेयम् । धवलक्कपुरे वसतौ धनपत्योः बकुल-बन्दिकयोः ॥ प्रशस्तिश्लोकः ॥
श्रीनवाङ्गीटीकाकारेण स्वकीयवृत्तौ अनेकस्थलेषु “अन्ये तु", "केचिद् इति" "इत्यन्ये" इत्यादिनाऽऽचार्यश्रीयशोभद्रसूरिवचनांशवो गाथादीनामर्थतया, पाठभेदतया व्याख्यातया च सङ्ग्राहिताः । इदृशः तुल्यपाठाः कति ? इति जिज्ञासुना मया द्वयोवृत्योरध्ययनं कुर्वता यावन्ति तुल्यपाठस्थानानि लब्धानि तत्सर्वाण्यपि "अन्ये तु" सञ्जके परिशिष्टे सगृहीतानि वर्तन्ते । तत्रत एव जिज्ञासुभिर्द्रष्टव्या ।
प्रायेण बृहतॄत्यनुसारेण लघुवृतेः संरचना भवति । यथा श्रीआवश्यकहारिभद्रीयबृहतॄत्यनुसारेण श्रीमाणिक्यशेखरसूरिणा विहिता लघुवृत्तिः । किन्तु प्रकृते किञ्चिद् विशेषः समस्ति । लघुटीकायाः
11