Nyayamanjari

Author(s): Jayant Bhatt, Suryanarayan Sharma
Publisher: Chaukhamba Sanskrit Series Office

Page 624

. श्रीगणेशायनमः । श्रीवाचस्पतिमिश्रप्रणीतो न्यायसूत्रोद्धारः । श्रीवाचस्पतिमिश्रेण मिथिलेश्वरसूरिणा ।
लिख्यते मुनिमूर्धन्यश्रीगोतममतं महत ॥१॥ प्रमाणप्रमेयसंशयप्रयोजनदृष्टान्तसिद्धान्ताषयवतर्कनिर्णयवादजल्प वितण्डाहेत्वाभासच्छलजातिनिग्रहस्थानानां तत्त्वज्ञानान्निाश्रेयसाधि गमः ॥१॥
दुःखजन्मप्रवृत्तिदोषमिथ्याशानानामुत्तरोत्तरापाये तदनन्तराभावा. दपवर्गः ॥२॥
प्रत्यक्षानुमानापमानशब्दाः प्रमाणानि ॥३॥
इन्द्रियार्थसनिक!त्पन्नं शानमव्यपदेश्यमव्यभिचारि व्यवसाया. त्मकं प्रत्यक्षम् ॥ ४॥
अथ तत्पूर्वकं त्रिविधमनुमानं पूर्ववच्छेषवत्सामान्यतो! दृष्टं च ॥५॥ प्रसिद्धसाधासाध्यसाधनमुपमानम् ॥ ६॥ आप्तोपदेशः शब्दः ॥ ७॥ स द्विविधो दृष्टादृष्टार्थत्वात् ॥ ८॥
आत्मशरीरेन्द्रियार्थबुद्धिमनःप्रवृत्तिदोषप्रेत्यभावफलदुःखापवर्गास्तु प्रमेयम् ॥
इच्छाद्वेषप्रयत्नसुखदुःखज्ञानान्यात्मनो लिङ्गम् ॥१०॥
___ अत्र टिप्पण्यां येषां सूत्रत्वे प्रमाणमुपलब्धं तदभावे वा तयोरदर्शनं वा सदुपन्य. स्यते
१ तासां खल्वासां सद्विधानामिति भाष्येण सूत्रमवतार्य पठितमिति तात्पर्यटी. का । २ तदनन्तरापायादिति विश्वनाथसंमतः पाठः । क्रमप्रतिपादनार्थ चेदं सूत्रमिति वार्तिकम् । ३ यथोदिष्टविभागद्वारेण सूत्रमिति वार्तिकम् । ४ इन्द्रियार्थसनिकों. स्पत्रमित्यादि सूत्रमिति वार्तिकम् । इतः परं 'संस्कारोद्भवा प्रत्यभिज्ञा' इति सूत्रमिति राधामोहनः । ५ अनुमामविशेषणार्थ सूत्रमिति वार्तिकम् । ६ सूत्रार्थः पूर्ववदिति वार्तिकम् । ७ न शब्दमात्रमिति सूत्रार्थ इति वार्तिकम् । ८ इदं सूत्रं वङ्गाक्षरलिखितपुस्तके श्रुटितम् । स द्विविधो दृष्टादृष्टार्थत्वादिति सूत्रस्य तात्पर्यमाहेति तात्पर्यटोकायां दर्शनात्सूत्रमेवेदम् । ९ एतदर्यप्रकाश नायास्मादि सूत्रमिति वार्तिकम् । १० लिङ्गमितीति पाठो न समीचीन: