Nyayamanjari

Author(s): Jayant Bhatt, Suryanarayan Sharma
Publisher: Chaukhamba Sanskrit Series Office

Page 626

गोतममत्रपाठः।
तन्त्राधिकरणाभ्युपगमसंस्थितिः सिद्धान्तः ॥ २६ ॥ सर्वतन्त्रप्रतितन्त्राधिकरणाभ्युपगमसंस्थित्यर्थान्तरभावात् ।। २७ ॥ सर्वतन्त्राविरुद्धस्तन्त्रेऽधिकृतोऽर्थः सर्वतन्त्र सिद्धान्तः ॥ २८॥ समानतन्त्रासिद्धः परतन्त्रसिद्धः प्रतितन्त्र सिद्धान्तः ॥ २९ । यत्सिद्धावन्यप्रकरणसिद्धिः सोऽधिकरणसिद्धान्तः ॥ ३० ॥ अपरीक्षिताभ्युपगमात् तद्विशेषपरीक्षणमभ्युपगमसिद्धान्तः ॥३१॥ प्रतिज्ञाहेतूदाहरणोपनयननिगमनान्यवयवाः ॥३२॥ साध्यनिर्दशः प्रतिज्ञा , ३३ ॥ उदाहरणसाधासाध्यसाधनं हेतुः ॥ ३४ ॥ तथा वैधात् ॥ ३५॥ साध्यसाधाचद्धर्मभावी दृष्टान्त उदाहरणम् ॥ ३६ ॥ तद्विपर्ययाद्वा विपरीतम् ॥ ३७ ॥ उदाहरणपेक्षस्तथेत्युपसंहारो न तथेति वा साध्यस्योपनयः॥ ३८ ॥ हेत्वपदेशात्प्रतिक्षायाः पुनर्वचनं निगमनम् ॥ ३९ ॥ अविज्ञाततत्त्वेऽर्थे कारणोपपत्तितस्तत्वज्ञानार्थमूहस्तकः ॥ ४०॥ विमृश्य पक्षप्रतिपक्षाभ्यामर्थावधारणं निर्णयः ॥४१॥
इति गौतमसूत्रे प्रथमाध्यायस्य थमाह्निकम् ॥
प्रमाणतर्कसाधनोपालम्भः सिद्धान्ताविरुद्धः पञ्चावयवोपपन्नः पक्ष. प्रतिपक्षपरिग्रहो वादः ॥ १॥ ___ यथोक्तापपन्नश्छलजातिनिग्रहस्थानसाधनोपालम्भो जल्पः ॥ २॥ मिति ता० टी० । २५ लौकिकपरीक्षकाणामिति सूत्रमिति वार्तिकम् । २६ अल्या. र्थस्य प्रदर्शनार्थ सूत्रम् तन्त्रान्त इति वार्तिकम् २७ पूर्वमुत्तरं वा सूत्रमनाईं नानार्षमिति वात्तिकम् २८ सव-न्त इति ता० टी० । २९ समा-न्त इति ता० टी० । ३० यत्सि-न्त इति ता० टी० । ३१ । अभ्युपगमसिद्धान्तलक्षणसूत्रम्-अ-न्त इति ता टी० । ३२ अवयवानां विभागोद्देशार्थ सूत्रमिति बार्तिकम् । ३३ साध्य-ज्ञा इति ता०टी०।३४ प्रतिज्ञानान्तरं हेतुलक्षणाय सूत्रमिति न्यायतत्त्वालोके वाचस्पति. मिशः३६ सूत्रान्तरमवतारयति किमेतावदिति तथा-त् इति ता० टी० । ३६ इदं सूत्रमिति वातिकम् । ३७ इदं सूत्रमिति वार्तिकम् । ३८ उदा-य इति ता. टी. । ३९ हेत्वानमिति ता० टी० । ४० इदं सूत्रमिति वार्तिकम् । ४१ इदं सूत्रमिति वार्तिकम् ।
१ इदं सूत्रमिति वार्तिकम् । २ समानजातिभ्यां वादवितण्डाभ्यामसमामजाती.