Book Title: Naykarnika
Author(s): Fattehchand K Lalan, Mohanlal D Desai
Publisher: Shardaben Chimanbhai Educational Research Institute

View full book text
Previous | Next

Page 71
________________ નયકર્ણિકા આ નય પણ શબ્દનમાં જણાવ્યા અનુસાર ભાવનિક્ષેપને માને છે. ઉદા :શબ્દનયે – ઇંદ્ર, શક્ર, પુરંદર એ સર્વ એકા®વાચ્ય છે એટલે તે સર્વનો અર્થ ઇંદ્ર થાય છે. સમભિરૂઢનય – ઈન્દનાતુ = ઐશ્વર્યવાળો હોવાથી ઇંદ્ર, શકના એટલે શક્તિવાળો હોવાથી શક્ર, “અને પૂરણાત (દત્યોનાં) નગર નાશ કરવાથી પુરંદર, વૈયાકરણીઓ આ નયને પણ સ્વીકારે છે. ૧૧. ૭. એવંભૂત નય એવું = એ પ્રકારે અને ભૂત” શબ્દ અહીં તુલ્યવાચી છે એટલે એના જેવું. વાચક શબ્દનો જે અર્થ વ્યુત્પત્તિરૂપે વિદ્યમાન છે તેની સમાન જ અર્થની તેવી જ રીતે ક્રિયા તે વાચક શબ્દથી બતાવાય છે એટલે વસ્તુને વસ્તુરૂપે માનનાર આ નય છે. અર્થાત જે પદાર્થ પોતાના ગુણે કરીને સંપૂર્ણ હોય અને પોતાની ક્રિયા કરતો હોય તેને તેવા રૂપમાં કહેવો, એમ આ નયનો મત છે. ઉદા. (ક) શબ્દનયે – ઘટ, કલશ, કુંભ એક (ઘટ) અર્થ-વાચક છે. સમભિરૂઢનયે – ઘટનાત એટલે ઘટ્ર ઘટ્ર અવાજથી ઘટ કહેવાય છે. એવંભૂતનયે – ઘટ ત્યારે જ ઘટ કહેવાય કે જ્યારે સ્ત્રીના મસ્તકે ચઢ્યો હોય તથા જલ આણવાની ક્રિયા થતી હોય અને તે ક્રિયાના નિમિત્તથી માર્ગે આવતાં ઘટુ ઘટ્ર અવાજ કરતો હોય; પણ ઘરના ખૂણામાં પડેલો હોય તો તેને એવંભૂતનયે ઘટ કહેવાય નહીં, કેમકે તે જલાહરણાદિ ક્રિયાને કરતો નથી. (ખ) શબ્દનયે – અતિ, તીર્થકર એક જ અર્થવાળા કહી શકાય.

Loading...

Page Navigation
1 ... 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98