Book Title: Naykarnika
Author(s): Fattehchand K Lalan, Mohanlal D Desai
Publisher: Shardaben Chimanbhai Educational Research Institute

View full book text
Previous | Next

Page 83
________________ નયકણિકા સામાન્ય અને વિશેષ ધર્મો કેવા છે? ऐक्यबुद्धिर्घटशते भवेत्सामान्यधर्मतः । विशेषाच्च निजं निजं लक्षयन्ति घटं जनाः ॥४॥ હેિ પ્રભો ! આપે કહેલા સામાન્ય ધર્મ વડે સેંકડો ઘડામાં એકાકાર બુદ્ધિ થાય, અને [આપે કહેલા વિશેષ ધર્મ વડે મનુષ્યો પોતપોતાનો ઘડો ઓળખે છે. [આ સંમોહ ટાળવા માટે તારો મહાન ઉપકાર છે) ૪. ૧. નૈગમનય नैगमो मन्यते वस्तु तदेतदुभयात्मकं । निर्विशेषं न सामान्यं विशेषोऽपि न तद्विना ॥५॥ નિગમનય વસ્તુને એ બને ધર્મવાળી (એટલે સામાન્યરૂપે અને વિશેષરૂપે) માને છે, કારણ કે [આપની આજ્ઞામાં વિશેષ રહિત એવું સામાન્ય નથી તેમજ સામાન્યરહિત એવું વિશેષ નથી પ. ૨. સંગ્રહનય संग्रहो मन्यते वस्तु सामान्यात्मकमेवहि । सामान्यव्यतिरिक्तोऽस्ति न विशेषः खपुष्पवत् ॥६॥ સંગ્રહનય વસ્તુને કેવળ સામાન્ય ધર્મવાળી જ માને છે, કારણ કે સામાન્યથી જુદું એવું વિશેષ આપનો ઉપદેશ એવો છે કે આકાશપુષ્પની પેઠે કંઈ છે નહિ. ૬. સંગ્રહનયનાં ઉદાહરણો विना वनस्पति कोऽपि निम्बाम्रादिर्न दृश्यते । हस्ताद्यन्त विन्यो हि नाङ्गलाद्यास्ततः पृथक् ॥७॥ ૧. લાલ, પીળો, લીલો ઇત્યાદિ રંગથી કે કોઈ એવા ભેદથી પોતપોતાનો ઘડો માણસો પારખી લે છે, મૂંઝાઈ જતા નથી. ૨. ત્યારે આ નય સમ્યક દૃષ્ટિ ગણાય? નહિ. કારણ કે દ્રવ્યને અને પર્યાયને બન્નેને સામાન્ય અને વિશેષયુક્ત માને છે. ૨. આકાશને જેમ પુષ્ય ન હોય, તેમ સામાન્ય વિના વિશેષ ધર્મ ન હોય.

Loading...

Page Navigation
1 ... 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98