Book Title: Naykarnika
Author(s): Fattehchand K Lalan, Mohanlal D Desai
Publisher: Shardaben Chimanbhai Educational Research Institute

View full book text
Previous | Next

Page 86
________________ નયકણિકા ૮૧ સમભિરૂઢનય શબ્દ (કે પર્યાય) ભેદથી વસ્તુ ભિન્ન કહે છે (કારણ કે) જેમ ઘટ અને પટ (એ) ભિન્ન છે તેમ [શ્રી વર્ધમાન સ્વામિ ! આપે કુંભ,' કલશ, ઘટ' (એમને) જુદા પદાર્થો [કહ્યા છે. ૧૫ સમભિરૂઢની ઉપરની વ્યાખ્યાનું કારણ यदि पर्यायभेदेऽपि न भेदो वस्तुनो भवेत् । भिन्नपर्याययोर्न स्यात् स कुंभपटयोरपि ॥१६॥ જો પર્યાયભેદથી વસ્તુનો ભેદ ન હોય, તો ભિન્ન પર્યાયવાળા કુંભ અને પટમાં પણ એ ભેદ ન હોય. ૧૬. ય ૭. એવંભૂતનય एकपर्यायाभिधेयमपि वस्तु च मन्यते । कार्यम् स्वकीयं कुर्वाणमेवंभूतनयो ध्रुवम् ॥१७॥ એક પર્યાય વડે બોલાતી વસ્તુ (બોલતી વખતે) પોતાનું કાર્ય કરતી હોય તો જ એવંભૂતનય તેને વસ્તુ કહે છે. [બીજી વખતે નહિ કારણ કે શ્રી જિનેશ્વરનો ઉપદેશ એવો છે કે વસ્તુ પોતાનું કાર્ય કરે ત્યારે વસ્તુ ગણાય. ૧૭. એવંભૂત ઉદાહરણ વડે પોતાનું સ્વરૂપ સ્પષ્ટ કરે છે. यदि कार्यमकुर्वाणोऽपीष्यते तत्तया स चेत् । तदा पटेऽपि न घटव्यपदेशः किमिष्यते ॥१८॥ ૧. જેમાં કંઈ ભરવામાં આવે, જે અવાજ કરે, જેની આકૃતિ બને એવું વાલણ - કુંભન વડે કુંભ, કલન વડે કલશ, અને ઘટન વડે ઘટ. જે માટીનો બનેલો તે કુંભ. જે જલથી શોભતો તે કલશ - અને જે ઘડેલો તે ઘટ. ૨. પોતાનું કાર્ય કરનારી, એને ન્યાયમાં અર્થક્રિયાકારી કહેવાય છે. કહેવતમાં યથા નામા તથા ગુણાઃ એમ પણ કહેવાય છે. પરંતુ તે વખતે ક્રિયા કરાતી હોવી જોઈએ.

Loading...

Page Navigation
1 ... 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98