Book Title: Naykarnika
Author(s): Fattehchand K Lalan, Mohanlal D Desai
Publisher: Shardaben Chimanbhai Educational Research Institute
View full book text
________________
સ્ફુટ વિવેચન
જીવો આવી ગયા તેથી સત્તા
(૩) વ્યવહારનય
(૪) ઋજુસૂત્રનય
ખ. સર્વ જીવો જ્ઞાનાદિ ગુણે કરી સરખા છે માટે તે બધા એક છે. (આ અદ્વૈતવાદ છે).
-
• જીવત્વ ગ્રહણ થયું.
-
- આ જીવ સંસારી છે અને આ સિદ્ધ છે.
આ જીવ ઉપયોગવંત છે.
-
૬૯
-
૧૫.
૨. પર્યાયાર્થિક
અથવા પર્યાયાસ્તિક નય એટલે પર્યાય-ભાવના અસ્તિત્વનું ગ્રહણ કરે તે. વિશેષાર્થ એ કે જે મુખ્યતાએ પર્યાયોનું ગ્રહણ કરે છે અને ગૌણતાએ દ્રવ્યનું ગ્રહણ કરે છે. આમાં છેલ્લા ત્રણ નયો શબ્દ, સમભિરૂઢ અને એવંભૂત અંતર્ગત થાય છે; જેમ કે,
ઉદા. (૫) શબ્દનય (૬) સમભિરૂઢ અને (૭) એવંભૂત. એ સર્વ શબ્દપર્યાયને ગ્રહણ કરે છે અને તેઓ ત્રણે ભાવનિક્ષેપને જ સ્વીકારવાથી ભાવપર્યાય ગ્રહણ કરે છે તેથી તેઓ પર્યાયાર્થિક નય છે.
ઉત્તરોત્તર શુદ્ધતા - ઉક્ત સાત નયોની વ્યાખ્યાઓ સરખાવતાં અને એકને સાતે નયોમાં ઘટાવી તેવું એક ઉદાહરણ તપાસતાં સ્પષ્ટ રીતે જણાઈ આવે છે કે પહેલાં કરતાં બીજો વધારે શુદ્ધ છે, બીજા કરતાં ત્રીજો શુદ્ધત૨ છે. એમ જતાં જતાં સાતમો એવંભૂત નય શુદ્ઘતમ છે. આ જરા વિશેષતાથી અવલોકન કરતાં જણાઈ આવે તેમ છે તેથી તેનો વિસ્તાર સ્થળસંકોચને લઈને અહીં કર્યો નથી.
૧૬.
નિશ્ચય અને વ્યવહાર નય.
અહીં કોઈ પ્રશ્ન કરે કે નિશ્ચય અને વ્યવહાર એ બંને નય પ્રસિદ્ધ છે તેનું સ્વરૂપ કેવું છે ? તો તેના ઉત્તરમાં તેનું સ્વરૂપ કહેવામાં આવે છે.
