Navtattva Prakaran

Author(s): Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga

Page 156

નવતત્વ પ્રકરણ | ગાથા-૫૦
૧૪૧
સર્વજ્ઞ, સર્વદર્શી, જિન, કેવલી થાય છે. ત્યારપછી અલ્પ એવા શુભ ચાર કર્મ અવશેષવાળા તે મહાત્મા આયુષ્યકર્મના સંસ્કારના વશથી વિહરે છે. ત્યારપછી આ મહાત્માના આયુષ્યકર્મની પરિસમાપ્તિ થયે છતે બાકીનાં ત્રણ અઘાતી કર્મોનો પણ ક્ષય કરે છે. આથી સંપૂર્ણ કર્મના ક્ષયરૂપ મોક્ષ પ્રાપ્ત થાય છે.
ન્નવર્મક્ષયો મોક્ષ: I (તત્ત્વાર્થસૂત્ર 1. ૨૦, નૂ. ) कृत्स्नकर्मक्षयलक्षणो मोक्षो भवति, पूर्वं क्षीणानि चत्वारि कर्माणि पश्चाद् वेदनीय-नाम-गौत्रा-ऽऽयुष्कक्षयो भवति तत्क्षयसमकालमेवौदारिकशरीरवियुक्तस्यास्य जन्मनः प्रहाणम् हेत्वभावाच्चोत्तरस्याप्रादुर्भावः, एषाऽवस्था कृत्स्नकर्मक्षयो मोक्ष રૂત્યુચ્યતે પાર પા (તત્ત્વાર્થસૂત્ર ક. ૦, . ૨, માર્ગ)
औपशमिकादिभव्यत्वाभावाच्चान्यत्र केवलसम्यक्त्वज्ञानदर्शनસિદ્ધત્વેચ્યા (તત્ત્વાર્થસૂત્ર 1. ૨૦, . ૪)
औपशमिकक्षायोपशमिकौदयिकपारिणामिकानां भावानां भव्यत्वस्य चाभावान्मोक्षो भवति अन्यत्र केवलसम्यक्त्वकेवलज्ञानकेवलदर्शनसिद्धत्वेभ्यः । एते ह्यस्य क्षायिका નિત્યસ્તુ મુસ્યપિ મર્યાન્તિ ૪ TT (તત્ત્વાર્થસૂત્ર . ૦, સૂ. ૪, માણ)
વળી, મુક્ત આત્માઓને કેવળસમ્યક્ત=ક્ષાયિકસમ્યક્ત, કેવળજ્ઞાન, કેવળદર્શન અને સિદ્ધત્વને છોડીને ઓપશમિક, લાયોપથમિક, ઔદયિક અને પારિણામિક ભાવોનો અને ભવ્યત્વનો અભાવ થવાથી મોક્ષ થાય છે. તેથી એ પ્રાપ્ત થાય કે સિદ્ધ અવસ્થામાં કેવળસમ્યક્ત ક્ષાયિકસમ્યક્ત, કેવળજ્ઞાન, કેવળદર્શન અને સિદ્ધપણું ક્ષાવિકભાવરૂપે સદા રહે છે.
વળી, મોક્ષમાં રહેલા જીવો કેવા સુખને પ્રાપ્ત કરે છે, તે ભાષ્યકાર બતાવે છે --
संसारसुखमतीत्यात्यन्तिकमैकान्तिकं निरुपमं नित्यं निरतिशयं निर्वाणसुखमવનોતીતિ IIST (તત્ત્વાર્થસૂત્ર 1. ૨૦, સૂ. ૭, માધ્ય)
સંસારસુખને ઓળંગીને થતું હોવાથી આત્યંતિક, એકાન્તિક, નિરુપમ, નિત્ય, નિરતિશય, નિર્વાણ સુખને સિદ્ધના આત્માઓ પામે છે.