Maha Gurukul Vas Mahashasanni Jawabdar Mukhya Samstha

Page 9

મહાશાસન તરફની વફાદારી ઢીલી પાડવામાં સહાયક થવાથી મહા આશાતનાના કારણભૂત બની જાય છે. આ જગત ઉપરનો મહાઅનર્થ છે જે સર્વ અનિષ્ટોનું સબળ કારણ છે. " " વાસ્તવિક રીતે સંપ્રદાય જુદા પાડવાની કોઈ પણ જરૂર હોતી નથી, કેમ કે, જેઓ નવા નવા સંપ્રધયા કાઢવા ઈચ્છતા હોય છે, તે પોતે જ આજ્ઞામાં રહીને - મૂળ પરંપરામાં - રહીને - પણ ઉચ્ચ જીવન જીવી શકે છે. એક ગ૭ના રૂપમાં પણ કદાચ સાથે રહી શકે છે. જુદું જુદું પ્રતિપાદન કરવાનીય આવશ્યકતા પડતી નથી, કેમ કે - મૂળ પરંપરામાં સાંગોપાંગ બધી પ્રરૂપણા જે સ્વરૂપમાં પ્રથમથી ચાલી આવતી હોય છે, તે તે જ હોય છે. તેમાં સર્વ નયો સાપેક્ષ જુદું જુદું પ્રતિપાદન હોય જ છે. શાસ્ત્રનો કાળક્રમે જે ભાગ ગયા, તે તો આવવાનો નથી, ત્યારે જે બચ્યો હોય, તેને જ પ્રમાણભૂત માનવામાં કોઈનેય હરકત હોવી ન જોઈએ. કેમ કે, બીજો ઉપાય નથી હોતો, જયાં સુધી કેવળજ્ઞાની નીર્થકર પ્રભુ ન થાય, ત્યાં સુધી ફરીથી શાસ્ત્રી, પરંપરા કે નવું શાસન શરૂ થઈ શકે તેમ "થી હોતું. પછી સંપ્રદાયો દા શા માટે પાડવા? જુદા પાડવામાં કોઇ અજ્ઞાન કે આવેશ કારણભૂત બની જાય છે. સિવાય, બીજું કોઈ પણ કારણ સંભવિત નથી હોતું. દા. ત. દિગંબર સંપ્રદાય લઇએ, તે વર્તમાનમાં વિદ્યમાન કોઈ પણ જે શાસનથી જુદા પડેલા સંપ્રદાય કરતાં પ્રાચીન છે, તેમાં બે મત નથી, પરંતુતેમનાં ઇતિહાસ દેદ મૂળ સુધી પહોંચતી નથી, તેમની વ્યવસ્થા, સાધન, શાસ્ત્રો, વિગેરે મૂળ પરંપરાગત હોવાના પુરવાર થતા નથી, જેટલી વસ્તુ સમાન છે, તે સિવાયની બાબતો સાદ્વાદ સાથે સંગત થતી નથી, મહાશાસન લાયક વ્યાપક તત્ત્વો સાથે સંગત થતી નથી. ઘણી બાબતમાં તેમને એકાંતવાદ પકડવો પડે છે. સ્થાનકવાસી સંપ્રદાય લઈએ: એ પણ મુસલમાન કાળની મૂર્તિભંજ ક વૃત્તિના કાળે જ-મ પામેલ છે, બત્રીસ સૂત્રો ઉપર ગુજરાતી ભાષામાં મો, આચાર્યના તે વખતે ટબાર્થ લખાયા હોવાથી તેટલા જ તેઓથી વાંચી શકાયાં ને સમજી શકાયાં. તેથી તેટલા જ પ્રમાણભૂત માનવાની કલ્પના તેઓના સંચાલકોએ પ્રચલિત કરી લીધી છે. શરૂઆતમાં સાધુઓ ત્યાગ તપશ્ચર્યામાં ઘણા જ કડક હતા. ત્યારે આજે તો એ કડકાઈ લગભગ ઓસરી જ ગઈ છે. પણ ઉલટામાં અનાત્મવાદના વર્તમાન જમાનાની ગણાતી ઘણી છાયામાં પ્રવેશી ગયા હોવાનું જોવામાં આવે છે. લોંકાશાહ પછી બેત્રણ સંકડા પછી એ સંપ્રદાયે પોતાનો આકાર ધારણ કર્યો હતો. પરંતુ, લોંકાશાહ નું એક પણ પુસ્તક કે એક પણ લીંટી લખેલી મળતી નથી. લોંકાશાહના અનુયાયીઓના પ્રથમ તો મૂળ પરંપરામાં લોકાગચ્છ નામનો એક ગચ્છ જ સ્થપાયો છે, જે પ્રતિમા પૂજામાં માનતો હતો. સામાન્ય શિસ્ત એવી છે, કે - પ્રરૂપણામાં બહુ ફેરફાર ન હોય, માત્ર થોડો ઘણો જ ફેરફાર હોય, તો, શાસનમાંનાં એક પટાગચ તરીકે સ્થપાય છે. મોટા ફેરફાર અને તે પણ મુખ્ય મુદ્દાન હોય, તો જ તેને જુદા સંપ્રદાય તરીકે જુદા ગણવામાં અને જુદા પાડવામાં આવે છે. ' દા. ત. દિગંબર સંપ્રદાયે પરંપરાગત શાસ્ત્રોને જ અમાન્ય ઠરાવ્યા, કારણ કે, વસ્ત્રના એકાંત ત્યાગના વિરોધમાં શાસ્ત્રોમાં મુનિને વસ્ત્રધારણ કરવાની જે જે વાત આવે, તે બધુંય અપ્રમાણ ઠરાવવું જ પડે. તેમાં, પ્રથમ - સ્ત્રીઓના સાધુપણાનો વાંધો આવવા લાગ્યો. આગમોમાં, કથાઓમાં તેવા પ્રસંગો આવે. તેથી તેવી કથાઓ ને તેવા પ્રસંગો બધા ટાળવા પડે. ટાળી ટાળીને કેટલું ટાળવું? કેટલું અપ્રમાણભૂત ઠરાવવું? અને કેટલું પ્રમાણભૂત ઠરાવવું? કેવળજ્ઞાની-ની ભક્તિમાં પણ વસ્ત્ર પાત્રાદિકનો સ્વીકાર આવી જાય. ત્યારે પણ એ જ મુશ્કેલી આવે. તથા આત્માની એકાંત નિશ્ચય નયની દશા જ પ્રમાણભૂત, એવી કેટલાકની માન્યતાએ પણ કેવળજ્ઞાનીના વ્યવહારિક જીવનના સ્વરૂપમાં અગવડ આવવા લાગી, એટલે કેવળીની ભક્તિ પણ છોડવી પડી. તેથી “શાસ્ત્રો જ મૂળથી પર થયેલાં છે." એમ જાહેર કરવું પડયું. પરંતુ, શાસ્ત્રો જ જયારે નષ્ટ હતાં, તો પછી આજ• આટલું બધું વિશાળ દિગંબર સાહિત્ય શા આધારે રચાયું? આનો પ્રામાણિક જવાબ એ છે, કે - પરંપરાગત ગુરુઓ પાસેથી જે કાંઇ મળ્યું - તે ઉપરાંત, તાંબર માન્ય શાસ્ત્ર પરંપરામાંથી પોતાને સંપ્રદાય સાથે ઘટતું અને જરૂરી લાગ્યું, તે લઈ, તેના ઉપર સર્વ પ્રકારની નવરચનાઓ કરી લઈ વ્યવસ્થિત શાસ્ત્રોનો સંગ્રહ