Karmagrantha Part 2

Author(s): Devendrasuri, Jivavijay, Prabhudas Bechardas Parekh
Publisher: Yashovijayji Jain Sanskrit Pathshala Mahesana

Page 278

૨૭૩
સ્વાભાવી જીવસ્થાનની ગણના છે એટલા માટે ત્યાં પાંચ અને અહીં આઠ જીવસ્થાનો ગણ્યાં છે.
મિથ્યાત્વ અને સાસ્વાદન એ બે ગુણસ્થાનક હોય. કાર્મણ, ઔદારિકમિશ્ર, દારિક અને અસત્યામૃષાવચનયોગ એ રચાર યોગ હોય, અને મતિઅજ્ઞાન, ચુતઅજ્ઞાન, ચક્ષુદર્શન અને અચક્ષુદર્શન એ સ્વાર ઉપયોગ હોય. પહેલાં ૨૨, ૨૮ અને ૩૧ મી ગાથામાં તેર ગુણસ્થાનક, તેર યોગ અને બાર ઉપયોગ માનેલ છે, ત્યાં વચનયોગ માર્ગણાએ સમકાલીન યોગની વિવક્ષા છે એટલે અપર્યાપ્ત અવસ્યાભાવી કામણ અને દારિકમિશ્રની ગણના નથી. અહીં અસમ–કાલીન પણ ભાવની અપેક્ષાએ ગણના કરી કાર્મણ–ઔદારિકમિશ્રની પણ વિવક્ષા કરેલ છે. એ જ રીતે બે જ ગુણસ્થાનક અને સ્માર ઉપયોગ પણ ઘટી શકે છે.
- હવે કાયયોગે મતાંતર જણાવે છે, કાયયોગ વચનયોગ અને મનોયોગ રહિત સમજવો. ત્યાં જીવભેદ ચ્યાર, ગુણઠાણાં બે, યોગ પાંચ અને ઉપયોગ ત્રણ હોય.
સુક્ષ્મ અને બાદર એકેન્દ્રિય તે બન્ને પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તા એમ જીવભેદ યાર હોય. ગુણસ્થાનક પહેલું અને બીજું એ બે હોય. ઔદારિકદ્ધિક, વૈક્રિયદ્રિક અને કામણ એ પાંચ યોગો તથા મતિઅજ્ઞાન શ્રુતઅજ્ઞાન અને અચક્ષુદર્શન એ ત્રણ ઉપયોગ હોય. પહેલાં ૧૬, ૨૨, ૨૪ અને ૩૧મી ગાથામાં જીવસ્થાન ચૌદ, ગુણસ્થાન તેર, વોગ પંદર અને ઉપયોગ બાર જણાવેલ છે ત્યાં અન્ય યોગ સહચરિત કાયયોગની વિવેક્ષા છે. જ્યારે અહીં અન્ય યોગ રહિત એકલા કયોગની વિવેક્ષા છે. અને તે ફક્ત એકેશ્વિમાં જ હોય છે. એટલે અહીં કહ્યા પ્રમાણે યોગ–ઉપયોગાદિ ઘટી શકે છે.
આ પ્રમાણે અન્ય–આચાર્યો વિવક્ષા ભેદથી જે મતાંતરો માને છે તે આ ગાથામાં જણાવેલ છે. નૃ. ક. ૧૮