________________
હતુધર્મ અંગેની આપણી પ્રાચીન મર્યાદા: વિજ્ઞાનિક દ્રષ્ટિએ તેની વિચારણા.
સંપા. શ્રી ચિકિત્સક
વર્તમાન કાલના સ્વછંદી વાતાવરણની લુષિત હવાના કારણે આજે પોતાની જાતને ભણેલીગણેલી તથા શિક્ષિત માનનાર વર્ગ આપણું દીર્ઘદ્રષ્ટા પ્રાચીન પુરૂષોએ મચારેલી અને સ્વીકારેલી મર્યાદાને હસી કાઢે છે. ને તેનો વિરોધ કરવામાં ગૌરવ માને છે આવી છે એ મર્યાદા સ્ત્રીઓના માસિક ધર્મને અંગેની : જૈનધર્મમાં પણ આપણા પૂર્વ પુરૂષોએ આને અંગે નૈતિક મર્યાદા દર્શાવી છે. પૂ. શ્રી જીવવિજયજી મહારાજ કે જેઓશ્રીએ સકલતીર્થ સ્તોત્રની રચના કરી છે, તે મહાપુરૂષે એક સ્તુતિમાં સ્પષ્ટ ઉપદેશ આપ્યો છે કે, “ઋતુવંતી અડકે નહિ એ, ન કરે વળી ધરનાં કામ તે” આથી એ સ્પષ્ટ છે કે, “માસિક ધર્મના સમયે સ્ત્રીઓએ હરેક પ્રકારની ઘરની પ્રવૃત્તિથી અલગ રહેવું. કોઈને સ્પર્શ ન થઈ જાય તે રીતે રહેવું” તેમજ તે દિવસોમાં પુસ્તકો, છાપાઓ કે કાંઈપણ જ્ઞાનના સાધનોને સ્પર્શ કરવાથી કે કોઈપણ વાંચવા-લખવાથી પણ જ્ઞાનાવરણીય કર્મ બંધાય છે. ઋતુવતી સ્ત્રીને શાથી દરેક પ્રવૃત્તિથી દૂર રહેવું ? આને અંગે વૈજ્ઞાનિક દષ્ટિની કેટલીક વિચારણું અહિં રજૂ કરીએ છીએ. જેથી સમજી શકાશે કે આપણું પૂર્વ પુરૂષોએ બાંધેલી
મર્યાદાઓમાં પણ કેટલું વૈજ્ઞાનિક તથ રહેલું છે.
O
સામાન્ય રીતે આપણા દેશમાં આવદર્શનનાં જે ચેતન પ્રવાહને પ્રભાવ વધે છે. તેનાં કારણે દિવસેને અસ્પૃશ્ય તરીકે સ્વીકારવામાં આવ્યા સ્ત્રી શરીરમાં એક એવા પ્રકારનો ફેરફાર થાય છે. આ દિવસોને ખેરાક પણ વિશિષ્ટ પ્રકારનું છે, કે તે ફેરફારની તીવ્રતાથી એનાં સંપર્કમાં સ્વીકારાયે છે અને વિવારજન્ય ક્રિયામાં પણ આવનારા સૌ ઉપર એક પ્રકારના આઘાતક નિયમિતતા-સંયમિતા નક્કી કરવામાં આવી છે. અસર થાય છે અને પરિણામે ખાસ કરીને જે - સૌથી પહેલાં અસ્પૃશ્ય શા માટે? એને આ સંપર્કમાં–સ્પર્શમાં આવનારી ચીજો ખોરાક વિચાર કરીએ તે એની પાછળ પ્રાચીનની કે પીવાના પાણીની હોય તો એ પદાર્થોની દષ્ટિ આ દિવસોમાં સ્ત્રીને પૂરતો આરામ મળે, ચેતનશકિત ઘટે છે. હીનવીય થાય છે. આથીજ ઠંડી-ગરમીના હવામાનનાં આઘાત-પ્રત્યાઘા- એને આ દિવસોમાં સ્પર્શજન્ય પ્રસંગોથી તમાંથી બચવાનું મળે અને આ દિવસે અને ખાસ કરીને ખોરાક પાણી સાથેના વ્યવદરમ્યાન જે રક્તસ્ત્રાવ થાય છે તે વખતે એવી હારથી દૂર રાખવાનું માનવામાં આવ્યું છે. કઈ ક્રિયા ન થઈ જાય કે જેના પરિણામે
વૈજ્ઞાનિક ચકાસણી પોષણની ખામીને કારણે વાયુની વૃદ્ધિ થઈને નાનામોટા રેગો-દોને પ્રકેપ થાય. એક રીતે સ્વાભાવિક રીતે જ એક પ્રશ્ન થાય કે વિચારીએ તો આ દિવસોમાં સ્ત્રીનાં શરીરમાં આતવદર્શનનાં દિવસો દરમ્યાન જે ફેરફાર
