________________
કનકરથ સાથે બેઠી હતી અને ધીરેથી ઝૂલે ઝૂલાવી રહી હતી.
અને પ્રેમભરી વાતા કરતાં હતાં પણ સુલ સાના કાન સુધી એ શબ્દો આવતા નહાતા. કારણ કે કુ'જો ક્રૂર હતી. ઝૂલા પણ દૂર હતા.
સુલસા એ તરફ આગળ વધી. તેણે જોયુ* કુંજાથી થાડે દૂર ચાર પાંચ પરિચારિકાએ પણ ઉભી છે અને કઇ પળે કયા પ્રકારની આજ્ઞા થશે તે જાણવા માટે જાણ્યે ખડે પગે તત્પર બની રહી છે !
સુલસા એક કુંજ પાસે પહોંચી ગઈ. અહીંથી ઝૂલા નજીક પડતા હતા અને બંનેની વાતે તેમજ અનૈના ભાવ ખરાખર જોઈ-સાંભળી
શકાતા હતા.
સુલસા કઈક આરકત નયને આ ૪પતિ સામે જોઇ રહી.
પત્નીએ કહેલી કઈ વાતના જવાખમાં કનકરથ ખેલતા હતાઃ પ્રિયે! સસારમાં બધા પુરુષ એક સરખા નથી હોતા. અપવાદને પણ અવકાશ હાય છે. તારી વાત હું સાચી પણ માનું છું કે કે મોટા ભાગનાં પુરુષા પત્નીને પ્રસન્ન રાખવા ખાતર જ વચના આપતા હોય છે અથવા મીઠી મીઠી વાતા કરતા હોય છે.
પરંતુ એવા પણ પુરુષો હાય છે કે જે પત્નીને
પેાતાનું જ અંગ માનતા હોય છે એટલુ જ નહિં પણ પત્નીના સુખમાં સુખ અને દુઃખમાં દુઃખ અનુભવતા હોય છે. આવા પુરૂષો પત્નીને જે વચના આપે છે તે પત્નીને પ્રસન્ન કરવા ખાતર નહિ, પણ પેાતાના અંતરની શ્રદ્ધા વ્યકત કરવા ખાતર. મે તેને જે વચન આપ્યું હતુ, તે કેવળ મારા અંતરની શ્રધ્ધાના પ્રતિક સમાન જ હતું.
‘આપના વચન પર મને વિશ્વાસ નથી એવું ન માની લેશે. આતા વાત વાતમાં મે આપને પુરુષની મનેાવૃત્તિના ખ્યાલ આપ્યો હતા. હી
: કલ્યાણુ : એપ્રિલ, ૧૯૬૦ : ૧૩૧
ઋષિદત્તાએ સ્વામીનાં નયનો સામે નયના સ્થિરકર્યા.
મૂકતાં
કનકરથે પત્નીની પીઠ પર એક હાથ કહ્યું : દેવી, જ્યાં પ્રેમ હાય છે ત્યાં શ્રદ્ધા અને વિશ્વાસ સ્વયં સ્થિર બનતાં હાય છે, અને જયાં માહ હોય છે, યૌવન અને રૂપની ભૂખ હોય છે. ત્યાં શ્રધ્ધા અને વિશ્વાસને સ્થાન પણ હતું નથી. તારા મનમાં પ્રત્યે વિશ્વાસ નથી એવી કલ્પના પણ હું કરી શકતા નથી, મને એ પણ ખાત્રી છે કે મારા વચનમાં તને કેંદ્રી સંશય થયા નથી અને થવાના પણ નથી.'
મારા વચન
તાપસકન્યાએ કશો ઉત્તર ન આપ્યો. સ્વામીના વક્ષ:સ્થળમાં મસ્તક છૂપાવી દીધું.
ઝૂલે ધીરે ધીરે ચાલતા હતા.
કુજ પાસે ઉભેલી સુલસા આ દૃશ્ય જીરવી શકી નહતી. એક તે તેનું જીવનએકાકિ હતુ,. મેલી સાધના એની જાળમાં અટવાયેલું હતુ અને પ્રણય જીવનની મસ્તીની એક રેખા પણ તેણે કદી માણી નહેાતી.
સુલસા ગમે તેવી મંત્રવાઢિની હોય છતાં તે એક નારી પણ હતી. નારીની સુપ્ત લાગણીઓ પણ
પતિપત્નીના આ નિર્દોષ પ્રેમભાવને જીરવી ન કોઈ વાર કમકમી ઉઠતી હેાય છે. સુલસા
શકી. એના હૈયામાં ખાખ બનીને પેઢેલી લાગણીઓ જાણ્યું કમકમી ઉઠી.
લાગણીઓના કપમાંથી પ્રગટે છે ને કોઇ વાર જવાળા સુલસાની ખળભળેલી આશીર્વાદના ખલે એક ઈર્ષાની જવાળા જાગી ઉઠી.
કોઇ વાર કરુણા પણુ જાગે છે! લાગણીઓમાંથ પ્રકારની અતૃપ્ત
પણ એની સળગતી આંખા કાઈથી જોઈ શકાતી નહોતી કારણુ કે તે અશ્ય ખની ગઈ હતી.
