________________
૩૮૮
નાની વહુ, સાસુને હવે ઘરરખ્ખું અને હુંશીયાર લાગી, તેણે વહુને કહ્યું; વહુ! તું તે મારા ઘરની શેાભા છે, ઉતાવળમાં મેં તને આપુ'-અવળું કહી નાંખ્યું, શું કરૂ' મારા સ્વભાવ જ એવા છે, બાકી તારા જેવી વ્યવહાર કુશલ વહુ મારા ઘરમાં એકે નથી, આજે તે તેં આપણાં ઘરનું નાક રાખ્યું, ચાલ, બતાવ એ ડેાશીમા કયાં છે?”
સાસુ અને વહુ; અને ડેાશીમાની પાસે આવ્યાં. વિનયપૂર્ણાંક કામળ વાણીથી શેઠાણીએ ડેાશીમાને કહ્યું; માતાજી ! તમે આ ધરમાં આનંદપૂર્ણાંક રહે, આ ધર અને અમે બધા તમારાં જ છીએ. હું તમારી દીકરી છું, એમ તમારે સમજવુ. તમારે જે કાંઈ ખાવું, પીવું, પહેરવું, પાથરવું હોય તે બધું શંકારહિતપણે અમને કહેવુ' અમે બધાં: તમારા દાસ જેવાં છીએ. માટે અમને ગમે તેવા આદેશ કરતાં ખચકાવુ' નહિ.' ખેાલતાં-ખેલતાં સાસુનાં મેાઢામાંથી પાણી છૂટયું.
ડેાશીના વેશમાં રહેલાં લક્ષ્મીદેવી, આ બધું નાટક જોઈ મનમાં આનંદ પામ્યાં. પેાતાના પાશમાં આ રીતે બન્નેને ફસાયેલા જોઇ, તેમણે પેાતાનું નાટક આગળ લખાવ્યું. ડેાશીમાએ શેઠાણીને કહ્યું; એન
તમે કીધું તે ખરેાબર છે. તમારા જેવાની આવી વિનયયુક્ત મધુર વાણી સાંભળી હું આનંદ પામી છું, છતાં તમારા પતિ જો અહિં આવીને મને બહુ માનપૂર્વક વિનંતિ કરે તે હું સ્થિર ચિત્તથી અહિં રહું. કારણ કે, ગમે તેમ ાયે ધરને સ્વામી તે પુરૂષ જ કહેવાર્યું. ઘરના સ્વામીની પ્રસન્નતા ન હોય તે મારાથી અહિ કેમ રહેવાય ?”
'
શેઠાણીએ ડેાશીમાને કહ્યું; · માળ, એમાં બીજો વિચાર કરવા જેવા નથી, મારા પતિ તે। આવી બાબતામાં હંમેશા ઉત્સાહવાળા જ છે. તેઓને તે। તમારા જેવા સુપાત્રની સેવા કરવામાં અતિશય પ્રસન્નતા રહે છે. છતાં તમને વિશ્વાસ ન બેસતા હોય તો હું હમણાં જ તેમને મેલાવું, તે બ્હાર એક બ્રાહ્મણની કથા સાંભળી રહ્યા છે, તેથી અહિં આવ્યા નથી. પણ હું તેમને ખેાલાવવા માણસ મેાકલું છું.' ડાશીએ જામમાં ધીરે ધીરે ક ંપતા સ્વરે કહ્યુ’; ‘ના, એન, એમને ધર્માંકથામાંથી ન ઉઠાડતા, હુ' મારે જાઉ`
પાષ
છું, પછી કાઇક અવસરે આવીશ'–કહી ડેાશી લાકડીના ટેકે ઉભા થવા લાગ્યાં. એટલે તરત શેઠાણીએ ડેાશીમાને રાકતાં કહ્યું; ‘માજી ! ઉતાવળ ન કરેા, તમે નિરાંતે અમારા ઘરમાં રહે, હું હમણાં જ શેઠને મેલાવી લાવું છું. એવા તેા કેટલાયે ખામણા પેટ પુરૂ કરવા રાગડા કાઢીને કથા-વાર્તા કરતા ફરે છે, એથી તમારાં જેવાં સુપાત્રની સેવા મૂકાય કે ?’
આમ ખેાલીને શેઠાણીએ તરત ઘરની અંદર ગઇ, ને તેણે બારણા પર ઉભા રહી ત્યાં ચેકમાં કથા સાંભળી રહેલા શેઠને ખેલાવવા માટે,નજીકમાં બેઠેલે પોતાના નાકરને હુંકારા કર્યાં. નાકરે પૂરું જોયું તે! શેઠાણી પેાતાને ખેાલાવી રહ્યાં છે, પણ વિદ્વાન બ્રાહ્મણના મધુર કંઠમાંથી ઝરતા અમૃતના જેવી કથાના રસને મૂકી ઉઠવાનું તેનું મન ન હતું, છતાં દુભાતાં હૃદયે તે શેઠાણીની પાસે આવ્યા. શેઠાણીએ શેને મેલાવી લાવવા તેને કહ્યું.
તાકરે જઇને સભાની વચમાં બેઠેલા શેઠના કાનમાં કાંઈક ગુસપુસ કરી. સાંભળવામાં તલ્લીન બનેલા, અને બ્રાહ્મણના મનેાહર મુખની સામે એકટસે જોઇ રહેલા શેઠે, એ કાંઇ ગણુકાયું નહિ. નાકરે ફરી શેડના ખભા હલાવ્યા, ને સ્પષ્ટ શબ્દોમાં કહ્યું: ‘ ઘરમાં શેઠાણી ખેલાવે છે,
સાંભળતાં શેઠ રેાષે ભરાયા અને લાલ આંખેા કરી નેાકરને જવાબ આપ્યા; તારી શેઠાણીને ખબર નથી કે, આવી ઉત્તમ ધ કથા ચાલી રહી છે, તેમાં નાહક અંતરાય નાંખે છે. શું મેાદું કામ આવી પડયું છે, જા કહેજે કે, હમણાં ઘેાડાને બાંધી રાખો, ઘડી એ ઘડી પછી બધું થશે. હાલ તે। ધ કથા સાંભળવા દે.’
તાકરે જઇને શેઠાણીને કહ્યું, શેઠાણી ઉતાવળા ઉતાવળા ચાકમાં આવ્યાં અને તેાકરની સાથે શેઠને કહેવડાવ્યું કે, ખાસ જરૂરનું કામ છે, માટે ઘરમાં આવેા’ નેાકરે શેઠાણીની શરમથી શેની પાસે જઇને કહ્યું, પણ શેઠે એમાં ધ્યાનજ ન આપ્યું. શેઠાણીએ ખીજા નાકરને માકહ્યા, પણ કથા સાંભળવામાં ઉત્સુક શેઠે સાંભળ્યુંજ નહિ. એટલે શેઠાણી ઘરની મ્હાર ચેાકમાં બધા બેઠા હતા ત્યાં કરી હાંફળાહાંફળા આવ્યા ને મેઢા સાદે શેઠને કહ્યું; ઘરમાં કામ છે, માટે જલ્દી અંદર આવેા.’
