________________
, શૌથના પાણી = " ગવેષક
be
[ તાજેતરમાં જઈ આવેલા હિંદી લોકસભાના સ્પીકર શ્રીયુત વાસુદેવ માવલંકર, અમદાવાદની, જુદી-જુદી સભાઓમાં યૂરોપને અનુભવ જણાવ્યો હતો. તે ટૂંકમાં અહિં રજૂ થાય છે. સં૦ કેટલાંક સંસ્મરણે
કઈ રીતે આઝાદી ટકાવી શકે છે તે અમે જોઈ [ પ્રજાબંધુ–શ્રી માવલંકર ] શક્યા. અમને બધું જોયા પછી લાગ્યું છે કે, હિંદને ચુદ્ધને ભય
તેના વાસ્તવિક સ્થાને મૂકવું હોય તો ઝટ કામે લાગી આજે યુરોપનું વાતાવરણ યુદ્ધના ભયથી ભરેલું જવું જોઈએ, શું કામે લાગવું તે કહેવું જરા છે, એને ખ્યાલ અહીં આપણને આવે તેમ નથી. મુકત છે. આઝાદી ટકાવવા માટે મુઠાભર માણસા સામાન્ય રીતે દરેક માણસના મગજ ઉપર એક જ
ન ચાલે. માત્ર નેતાઓના ગુણગાન કરીને સ્વરાજ્ય વાત જેર કરતી હોય છે કે, દુનીયાની શાંતિ જળ
ચલાવી શકાય એમ નથી લાગતું, 'તેમની મદદ ને વાશે ખરી ? આપણે બીજા વિશ્વયુદ્ધમાં ઉતરવું
માર્ગદર્શન તે મળશે જ પરંતુ પ્રજાનું સરેરાશ પડશે ? રશીઆ સાથે અથડામણ થશે ?
ધોરણ ઊંચું લાવવું જોઈએ. નાગરિક તૂરીકેના સારો પગાર: સારું કામ
હક્કની સાથે જવાબદારી પણ વિશેષ છે, તેનું આપઅમે ઈંગ્લેંડના જુદા જુદા પ્રદેશોમાં કર્યા એથી શુને ભાન થવું જોઈએ. અમને ત્યાંના આર્થિક અને સામાજિક સ્થિતિનો ' અમદાવાદમાં ટ્રાફીક પોલીસ જ ન હોય તે આસારે ખ્યાલ આવ્યો અને અંગત રીતે પણ સારો પણે કલ્પી શકીએ ? પોલીસ ન હોય તો શું થાય? આનંદ મળે. ત્યાંના ગંજાવર કારખાનાં અમે આપણને એવી ટેવજ પડેલી છે કે, ઉપરથી દબાવજોયાં. ઓસ્ટીન મોટર વર્કસમાં ૨૦ હજાર કામ- નાર હોય તો કામ થાય. આપણે જાણે પારકાના દારે કામ કરે છે અને રોજની ૫૦૦ મોટરો તે નિરીક્ષણ ને હુકમથી ટેવાયેલા છીએ. સંયમથી આપણે કાઢે છે. સીંગર કંપની અઠવાડીએ નવ હજાર સંચા ટેવાયેલા નથી. હું સ્વીટઝરલેન્ડ ગયો ? કાઢે છે તેય એની માંગ રહ્યાજ કરે છે.
જોયો નથી. ક્રાંસમાં થોડાક જેયા, લંડનમાં પણ ત્યાંની સ્ત્રી કામદારને સારી રોજી મળે છે. મેં વ્યવહારના પ્રમાણમાં થાડા, પણ ત્યાંની પ્રજા કારખાનાવાળાને પૂછયું કે, આટલી ગંજાવર રોજી ભીડમાં ધક્કો ન મારે, અને જ્યારે અહિં તો આ આરતી શી રીતે પરવડે છે? તે એ કહે કે, અમે પાસ નેતા આવે તે સારા ગણાતા લોકે દલીલ સારો પગાર આપીએ છીએ અને મજુરો સારું કામ કરીને ઝઘડે અને પહેલા મળવા અંદર ઘૂસે. આ આપે છે. મજારોપણ જાગૃત છે. ઇંગ્લેન્ડના માથે, વસ્તુ નાની લાગે છે, પરંતુ એથી આપણને નાગભારે આર્થિક કટોકટી છે એનો એમને ખ્યાલ છે રિક તરીકેના ભાનનો દાખલો મળે છે; નાગરિક અને ઇગ્લેંડને માથેથી દેવું એ કરવા સારો માલ તરીકેની ભાવના અને સમયસરપણું એ ખાસ ગુણો તૈયાર કરી બહાર મોકલી રહ્યા છે.
પરદેશની પ્રજામાં અમે જોયા. અનુભવ પરથી મેં નાગરિક તરીકેની તાલીમ
જોયેલું કે, અંગ્રેજ જજ હોય તો વેળાસર કામ અમે તો આઝાદ દેશના પ્રતિનિધિ તરીકે ગયા પતે, જ્યારે દેશી અમલદાર હોય તે બધાને હતા અને બન્ને સરખા છીએ એવા સમાનતાના અદ્ધર રાખે ને સાહેબ થઈને વર્તે. આ યોગ્ય નથી ધોરણે નિરીક્ષણ કરીએ ત્યારે સત્ય મળી આવે. કેમકે, એકને કારણે અનેકનો સમય બરબાદ થાય. નિયાની બીજી આઝાદ પ્રજા કેવી હોય છે અને તે આ વખતસરપણું અમે ત્યાં પરદેશમાં જોયું એમને
