________________
૧૩ ]
""
હું મારૂં નિર્ધારિત કરવા આવી છું.
""
તેં શું નિર્ધારિત કર્યુ છે? ’
“ ખસ, હવે જીવવા કરતાં મૃત્યુને ભેટવું એ વધુ હિતાવહ છે.
""
એટલે શું તુ. અગ્નિમાં પ્રવેશ કે આપઘાત કરવા માગે છે?
66
“હા, હવે મારા છેલ્લા ઉપાય તેજ છે.” “રાણી ! તેમ કરવાથી કાંઇ સરતું નથી. આત્મહત્યા કરવાથી પરલેાક દુ:ખી હશે. નિળતા અને નિર્માલ્યતાનું આત્મહત્યા એપ્રતિક છે. તું તારા વિચારને ફેરવ અને પાછી અંતઃપુરમાં પ્રવેશ કર ! “ એમ હું પાછી ન .
“ ત્યારે તારી શું ઇચ્છા છે?''
“મારી ઇચ્છાને આપ માન નહિ આપી શકે!!” “ તારા માટે સર્વસ્વ છે, ’
“સર્વસ્વ હાવા છતાં આ કામ ઘણું કપરૂં છે.” “પણુ રાજા, મહારાજાએને કંઇ અસાધ્ય હાતુંનથી” “અસાધ્ય નહિ હોવા છતાં આ કામ માટે તમારૂ હૃદય કામ નહિ કરે. ’’
""
“ કરશે કે નિહ કરે તે તે શાથી જાણ્યું ? રાણીએ રાજાના મનને કસેાટીના એરણ પર ચડાવી જોયું કે હવે વાંધા નથી. ત્યારે રાણીએ કહ્યું કે, સ્વામિ ! આપનું વચન હોય તે કહું.
“ વચનજ છે, કહેને ! ”
66
""
“ પાછા તે। નિહ પડેાને ? ''
“ ના, ના, ”
""
“ ત્યારે તમારા બન્ને પુત્રોનાં મસ્તક ધડથી જુદાં કરાવી મને સેાંપે। ! ”
કહ્યું કે,
66
રાજાને સાંભળતાંજ આંચકા આવ્યા, પણ શું થાય ? વચન આપી ચૂકયા હતા; તેમજ રાણીમાં આસક્ત હતા. સ્ત્રીએ શુ કરે છે, કેવી ક્રૂર અને અધમવૃત્તિવાળી હોય છે. ભલભલા ચાણકયમુદ્ધિવાળા અને વીરપુરૂષાને પણ પટકયા છે.
રાજાએ તે ઈચ્છાએ કે અનિચ્છાએ મંત્રીશ્વરને
મંત્રીશ્વર ! એક આફત આવી છે. ”
“ મહારાજા ! એવી વળી આફત શું છે? ',
[ અષાડ,
“ એક કારમા કૃત્ય માટે આપને આદેશ કરવા પડે છે.”
“ જે હોય તે કહા ! ''
“ પાલ–ગેાપાલનાં મસ્તક કપાવી મારી પાસે હાજર કરા ! ’
“આ શું ખેલા છે? આપના રાજપુત્રાનાં...”
""
“ હા,
મહારાજા ! એ અવિચારી પગલું લાગે છે. પાછળથી પશ્ચાતાપના ડુંગરા ખડા થશે.
“ ગમે તેમ થાય પણ હું કહું છું તેને અમલ
કરાવા !
*
પણ કાંઇ પાલગેાપાલના શૂન્હો ? ” “ ગૂન્હાનું નિદાન કરવાનેા અવકાશ નથી. ’’ “ પાત્ર—ગેાપાલ જેવા રાજપુત્રા કે જે અન્યાય, અનીતિ અને અપરાધના માર્ગોમાં આડે પણ ઉતર્યાં નથી તેઓ ઉપર આ જાતને જીલ્મ ગુજારવે। એ ચે।ગ્ય નથી. ” આ રીતે રાજાને સમજાવવા છતાં રાજા એકના એ ન થયા. મ`ત્રીશ્વર દુ:ભાતા અને દુઃખાતા હ્રદયે રાજપુત્ર પાસે ગયા.
રાજાના આદેશ સંભળાવતાં કહ્યું કે,
“ મહારાજા આપના બન્નેનાં મસ્તક માગે છે.” શા માટે માગે છે અને અમારે શું ગુન્હા ? તે કાંઇપણ પૂછ્યા સિવાય રાજપુત્રાએ કહ્યું કે, “ જેવી પિતૃ
આના!”
રાજકુમારા જેવા તલવાર લઈ ધડથી મસ્તક જુદું કરવા જાય છે ત્યાં મંત્રીશ્વર ખેલ્યા કે,
“ થાભે! જીવતા નર સે। ભદ્રા પામે માટે તમે બન્ને રાજકુમારે અહીંથી પરદૅશભણી ચાલ્યા જાએ ! ’ “ પણ તમે મહારાજાને શું જવાબ આપશે। ?
“ એ હું જવાબ આપીશ, તમે તમારું જીવત મચાવે!” મત્રીશ્વરના કહેવાથી પદેશભણી પ્રસ્થાન કર્યું.
મંત્રીશ્વરે રાજકુમાર જેવાં એ મરતક માટીનાં તૈયાર કરાવી તેના ઉપર કુમારના વણુ સરીખા રંગ લગાવી, લેાહીથી તમેાળ બતાવી સાંજે રાજસભામાં બનાવટી મસ્ત। હાજર કર્યાં, રાજાને તે લાગ્યું કે, મારા પુત્રા યમધામમાં પહોંચી ગયા. ગમે તેવા પિતા
