________________
પ્રથમ નરક પૃથ્વીનું ચિત્ર - ભવનપતિ નિકાયના સ્થાનો
કરણ અપર્યાપ્તાઃ જીવ જ્યાં સુધી સ્વયોગ્ય પર્યાપ્તિઓ પૂર્ણ ન કરે ત્યાં સુધી કરણ અપર્યાપ્યો કહેવાય. કરણ પર્યાપ્તા: જીવ સ્વયોગ્ય પર્યાપ્તિઓ પૂર્ણ કરે પછી (જીવન પર્યંત) કરણ પર્યાપ્તો કહેવાય. યાદ રાખો : લબ્ધિ પર્યાપ્તો સ્વયોગ્ય પર્યાપ્તિ પૂર્ણ ન કરે ત્યાં સુધી કરણ અપર્યાપ્તો છે અને સ્વયોગ્ય પર્યાપ્તિ પૂર્ણ કર્યા પછી કરણ પર્યાપ્તો છે. લબ્ધિ અપર્યાપ્તો કરણ અપર્યાપ્તો જ હોય છે. કરણ અપર્યાપ્તો લબ્ધિ અપર્યાપ્તો પણ હોઈ શકે છે અને લબ્ધિ પર્યાપ્તો પણ હોઈ શકે છે. કરણ પર્યાપ્તો લબ્ધિ પર્યાપ્તો જ હોય છે.
વત્સ ! હવે સમાધાન થઈ ગયું ? નારકોને અપર્યાપ્તા કહ્યાં, તે કરણ અપર્યાપ્તાની અપેક્ષાએ કહ્યાં છે.
સ્વાધ્યાય પ્રશ્ન-૧, ખાલી જગ્યા પૂરો: (૧) વિશ્વ ......પ્રમાણ છે. (૨) અધોલોક..... પ્રમાણ છે. (૩) અધોલોકમાં ...... નરક પૃથ્વીઓ આવેલી છે. (૪) લબ્ધિ પર્યાપ્તો ...... અને ...... હોય. (૫) લબ્ધિ અપર્યાપ્તો ...... હોય. (૬) કરણ અપર્યાપ્તો...... પણ હોઈ શકે છે અને ...... પણ હોઈ શકે છે. (૭) કરણ પર્યાપ્તો ...... જ હોય. (૮) નરકના જીવો...... ન જ હોય અને ....... ..... તથા ..... હોય. (૯) નરકના કુલ..... ભેદ છે. પ્રશ્ન-૨. ટૂંકમાં જવાબ આપો : (૧) (૧) વિશ્વના કેટલા ભાગ પડે છે? કયા કયા? (૨) અધોલોકમાં કેટલી નરક પૃથ્વીઓ આવેલી છે તે નામ સાથે લખો. (૩) નરક પૃથ્વીઓના ગોત્રના નામ લખો. (૪) નામ અને ગોત્રમાં શું ફરક? (૫) નરકના જીવો અપર્યાપ્તા કઈ રીતે ? પ્રશ્ન-૩. વ્યાખ્યા લખોઃ (૧) લબ્ધિ પર્યાપ્તા (૨) લબ્ધિ અપર્યાપ્તા (૩) કરણ પર્યાપ્તા (૪) કરણ અપર્યાપ્તા
એક લાખ એંશી હજારનું પ્રથમ નરકનું જાડું થર (ઊંચાઈ)
આકાશ
ઉપરના એક હજાર યોજન
પ્રતર-૧ | અંતર-૧
પ્રતર-૨ અિંતર-૨
સ્વનિતક્યારના ભવનો
પ્રતર-૩ અંતર-૩ વાયુમારના ભવનો
પ્રતર-૪ અંતર-૪ | દિશિકુમારના ભવનો
પ્રતર-૫ | અંતર-પ
ઉદધિસ્મારના ભવનો -
પ્રતર-૬ અંતર-૬ દ્વિપક્સારના ભવનો
પ્રતર-૭ . અંતર-૭ અગ્નિસ્મારના ભવનો
પ્રતર-૮ અિંતર-૮
વિધુત કુમારના ભવનો
પ્રતર-૯ | અંતર-૯
સુવર્ણકુમારના ભવનો
પ્રતર-૧૦. અંતર-૧૦ નાગક્યારના ભવનો
પ્રતર-૧૧
અસુક્ષ્માના ભવનો
પ્રતર-૧૨ અંતર-૧૨
પ્રતર-૧૩ નીચેના એક હજાર યોજના
ઘનોદધિ ઘનવાત
તનવાત અસંખ્ય યોજન પ્રમાણે આકાશ -
આકાશ
(પાઠ-૧૨ : ધોલોકમાં ભવનપતિ દેવો
દેવોના મુખ્ય ચાર ભેદ છેઃ ૧. ભવનપતિદેવો ૨. વ્યંતરદેવો ૩. જ્યોતિષ્ક દેવો ૪. વૈમાનિક દેવો.
આમાં ભવનપતિ દેવો અધોલોકમાં રહે છે. વ્યંતર દેવો મધ્યલોકમાં નીચેના ભાગમાં રહે છે. જ્યોતિષ્ક દેવો મધ્યલોકમાં ઉપરના ભાગમાં રહે છે અને વૈમાનિક દેવો ઉર્ધ્વલોકમાં રહે છે.
આકાશ
*
(૪)
