Jaypayad Nimmittashastra

Author(s): Jinvijay
Publisher: Prakrit Bharti Academy

Page 50

३१
[गाथा १४७-१५१]
प्रश्नव्याकरणाख्यं भिघातमुद्धया(?) द्रव्यरूपसंज्ञाज्ञानं ज्ञात्वा शेषे प्रपंचधातु-धाम्यान्यविकल्पादिकः जीवोत(वस्त)दवयवो वा द्विपदान्यतमस्य मूलं वृक्षगुच्छगुल्मलतादिकं एवं सप्रपंचं विज्ञाय मुष्टौ तथाऽsदेशः कार्य इति ॥ १४६॥
॥ मुष्टिविभागप्रकरणं समासम् ॥
दो दीह वट्टदीहा, वट्टो तसो य वट्टदीहा वि । [अत्र आदर्शे तु 'वट्टो दीहो दि तंसो य' एतदृशो द्वितीयपदस्थो भ्रष्टपाठो दृश्यते । ] चतुरस्सो वि य वट्टो,[५० ७५, पा० १ ]होइ तह यायणादि(ता वि?)ण्णि॥१४॥
अकार इकारश्च द्वौ वृत्त(?)दीघौं । आकारश्च ईकारश्च द्वौ [वृत्त?]दीर्थो । उकारो वृत्तः । औ(ऊ?)कारस्यसः (रख्यस्रः) । एकारश्च ओकारश्च पुनद्वौं वृत्तदीधौं । ऐकार औकारश्च दीघौं । अंकार अः सविसर्गः दीर्घचतुरस्यै (स्रौ) । मतांतरेण धनुरावेवा (चतुरस्रावेव)। एतेषां मध्ये " यस्य बाहुल्यं तेन तज्जानीयम् । पूर्वनिर्दिष्टा दीर्घा विज्ञेयं(याः) ।। १४७ ॥
दीह(हा) वट्टा तंसा, चतुरंसा आप(य?)दा य संठाणे ।
क-खमादिणो य वग्गा, मीसामीसेसु [५० ७५, पा० २} नायबा ॥१४८॥
क च ट त प य शाः सप्त दीर्घाः। ख छ ठ थ फर षाः सप्त वृत्ताः । ग ज ड द ब ल साः सप्त त्यमा(व्यनाः)। घझ ढ[ध भ व हाः सप्त चतुरस्राः । इबण न माः पंच दीर्धचतुरस्राः ।। प्रभाक्षराणां मध्ये यस्याक्षरबाहुल्यं भवति तेन तद्[व]स्तु निर्देशः(श्यम्) । वृत्तदीर्घाक्षरस्तु यदि बाहुल्येन दृश्यते तदा वृत्तदीर्घवस्तु निर्देश्यः(श्यम् ) । एवमन्येऽपि मिश्रा ज्ञेयाः ।। १४८॥
पढम-तइया य छि[ प० ७६, पा० १]द्दा, सीया यघणोसिणा अपि(बि) चउत्था। पंचमओ पुण वग्गो, होतिदोसु (उण्होछिद्दो?) या(य वा?) मीसो ॥१४९॥
प्रथमवर्गस्तृतीयवर्गश्च, एतौ द्वौ छिद्रौ क-गादिको सी(शी)तौ च । द्वितीय-चतुर्थों 10 ख-घादिको धनौ उष्णौ च । पञ्चमो वर्ग उष्णो घनछिद्रः । प्रश्ने एतेषां येन बाहुल्यं तेन निर्देश[:]कार्यः ॥ १४९ ॥
दो सेया धूमलओ, रत्तो चित्तो य किण्हवण्णो य । ये उ(ए ओ) य पुणो सेओ, दो नीला पीयला [५० ७६, पा० २] चरिमा॥१५॥
अकार इकारश्च द्वौ स्वरौ श्वेतौ । आकारो धूम्रः। ईकारो लोहितः । उकारश्चित्रलः । । ऊकारः कृष्णः । एकार ओकारश्च द्वौ श्वेतौ । ऐकारो नीलः । औकारो(र:)पीत(?नी)लः । एवं अंजः पीतौ । प्रश्ने एतेषां मध्ये यदा(द)क्षरबाहुल्यं भवति तेन वर्णनिर्देश[:] कार्यः॥ १५०॥
सेदा किन्हा रत्ता, नीला तध पीयला य वण्णेण । कखमादीओ वग्गा, मीसा मीसेसुणायवा ॥ १५१ ॥
कादिवर्गः श्वेतः । खादिवर्गः कृष्णः। गादिवर्गो रक्तः। घादिवर्गो नीलः । ऊब .. णन माः पीतलाः। एतेषां यस्याक्षर बाहुप० ७७, पा० १]ल्यं प्रश्ने [तस्य वर्ण] निर्देशः कार्यः॥१५१॥
(47)
Jain Education Intemational