Jaypayad Nimmittashastra

Author(s): Jinvijay
Publisher: Prakrit Bharti Academy

Page 49

३०
जयपाहुडनाम निमित्तशास्त्रम् । [गाथा १४२-१४६ ] जीवाखरेसु मूलं, जीवं मूलक्खरेषु(सु) सु(पु)हेसु । मुट्ठीए नायवं, धातुं [५० ७२, पा० २] धाउख(क्ख)रेसुं च ॥ १४२ ॥
अनया गाथया योनिप्राष्टमा(प्रश्नमे?)वमुच्यते । इदानी प्रत्येकभागस्वरयुक्तेषु जीवाक्षरायेऽभिहता[:] तेषु संख्याधिकेषु मूलं ज्ञेयम् । [मूला]क्षरा येऽभिहतास्तेष्वपि संख्याधिकेषु मुष्टौ 'जीवो ज्ञेयः ! धात्वक्षरा येऽभिहतास्तेष्वप्यधिकसंख्येषु पु(मु)ष्टौ धातु ज्ञेयम् ॥ १४२ ॥
जीवक्खरेसु मूलं, उत्तरसरसंजुएसु मुट्ठीए । अध[र] सहिए[सु] धाउं, जीवं च सभावदीहेसु ॥ १४३ ॥
शुद्धाः स्वरसहिता[:] । के ते उत्तरस्वराः ? 'अ इ उ ए' एते चत्वारः । त एव जीवाक्षरा(३०) युक्ता मुष्टौ मूलं कुर्वन्ति । एते स्वरा जीवाक्षरा अधरस्वरसंयुक्ता मुष्टौ धातुं "कुर्वन्ति । कोसौर(कौ तौ अ)धरस्वरो(रौ)?। 'आ अः' इत्येतौ द्वौ । नान्यौ गृह्य(ह्ये)ते ।। एव जीवाक्षराः स्वभाव-दीर्घस्वरैर्युक्ता मुष्टौ जीवं कुर्वन्ति । के ते स्वभावदीर्घाः स्वराः ? 'ईए (ऐ) औ' इत्येते स्वराः ॥ १४३ ॥ [५० ७३, पा० १]
अहरस्सरसंजुत्ता, मूलं धाउस्व(क्ख)रा उ मुट्ठीए ।
उत्तरसरसंजुत्ते, धाउं धातुख(क्ख)रेसुं च ॥ १४४ ॥ 5 धातु(त्व)क्षरा अधरस्वरसंयुक्ता मुष्टौ मूलं कुर्वन्ति । अधरस्वराः 'आई [२] औ' इत्येते चत्वारः । धात्वक्षरा उत्तरखरैर्युक्ता मुष्टौ धातुं कुर्वन्ति । के ते उत्तराः ? 'अइ एओ' एते उत्तराः।
"अधरस्सरसंजुत्ता, मूलं धाउक्खरा उ मुट्ठीए । सेसा उ अधर धाउँ, धाउं धातुक्खरे धाउं" ॥ . पाठान्तरं वा । मात्रा उक्ता एव 'अ इ एउ' ॥ १४४ ॥ . इदानीं मूलाक्षरेषु प्राप्तिमु(रु)च्यते । [प० ७३, पा० २]
अहरस(स्स)रसंयु(जुत्ते, धाउं मूलक्खरेसु मुट्ठीए । उत्तरसहिए मूलं, जीवं सहावदीहेसु ॥ १४५ ॥
अधरखरौं । के(कौ तौ ? 'आ अः' इत्येतौ द्वौ............धातु ज्ञेया भवति । उत्तरा 'अइए ओ' धातुमूलाक्षरसहे(हि)तेषु मूलं शेयम् । मूलाक्षरा मुष्टौ जीवं कुर्वन्ति । के ? स्वभाव। दीर्घाः ई ऐ औ' इत्येते त्रयः ॥ १४५ ॥
हिट्ठमि म(अधोमत्ते,[५०७४, पा० १] धाउं मूलक्खरा उ सुद्धी(मुट्ठी)ए । सेसासु(उ) सबमनी(त्ता), करन्नि(न्ति) मूलक्खरे जीवं ॥ १४६ ॥
मूलाक्षरा अधोमात्रावियुक्ताः । का अधोमात्राः ? स्वभावदीर्घस्वरयुक्ताः मुष्टौ जीवं कुर्वन्ति दाहकत्वात् । शेषाः सर्वमात्राः । काश्च ताः सर्वमात्रा उक्ता एव 'ऐ औ(?) एतास्तिस्र• तान्ये(स्ता ए)व गृह्यते(न्ते) । “सेसवियप्पा जहा पुवं"ति वचनकमेतत् । धातु-५०७४, पा० २] जीव-मलानामन्यतमेऽस्मिन् दृष्टे द्वाभ्यां तिसृणा वा द्रव्याणां नामाचक्षराप्य(ज्य संखख्ये)या
(46)
Jain Education Intemational