Jaypayad Nimmittashastra

Author(s): Jinvijay
Publisher: Prakrit Bharti Academy

Page 52

M
[गाथा १५५-१६०]
प्रश्रव्याकरणाख्यं तइओ [य] सत्तस(म)सरो, कमा(गा)दिवग्गो य मि(नि)डनिडाओ। लुक्खा उण्हा गरुया, खघा सरा य चउरट्ठमा दि(दो)णि ॥ १५५ ॥
तृतीयः स्वर इकारः, सप्तम एकारः, ख(क)गादिवर्गौ च द्वौ । एतेषां बाहुल्ये स्निग्धद्रव्यमादेश्यम् । ख[घा]दिवर्गः, चतुर्थस्वर इकारः, अष्टम ऐकारः । एते रूक्षाः उष्णा [गुरुकाः।] एतदक्षरखरबाहुल्येन तद्भवति ॥ १५५॥
धातुस्सरा य दोण्णि वि, पंचम(य?) अणुणासिया मउअ सीदा। वामिस्सा पुण सन्चे, मिस्सामिस्सा मुणेयवा ॥ १५६ ॥
धातुस्वरौ 'उ', पश्चानुनासिकाः, मृदवः सी(शी)तलाश्च । नि[ग्ध] रूक्षाक्षरै[:] नास्निग्धो न(ना?)रूक्षो(क्ष) आदेश्यः । मृदु-कर्कसा(शा)क्षरेन(ग?) मृदु-कर्कसो(श) आदेश्यः । [प०८०, पा. १] उष्ण-सी(शी)ताक्षरै[:] न उष्णो न सी(शी)त आदेश्यः । यथोक्ताक्षरबाहु- ॥ ल्येनैतद् भवति ॥ १५६ ॥
तित्तो कडुय कसाओ, अंधो(बो) महुरो य आणुपुबीए ।
को(का)दीणं वग्गाणं, सरपरिमाणं(णो) मुणेयवो ॥ १५७ ॥
कादिवर्गो तिक्तः । गादिवर्गो(र्गः) कटुकः । खादिवर्गः कषायः । घादिरम्लः । मदिवर्गो मधुरः। अनयोरानुपूर्व्या यथोक्तवर्गाऽक्षरबाहुल्ये स(स्वर)परिणामो(माणो) वाच्यः । 15 एवं वर्गाणां स्वराणां संस्थानं च ॥ १५७ ॥ .
॥ वर्ण-रस-गंध-स्पर्शप्रकरणं समाप्तम् ॥
बितिय चउत्थो य सरो, पढमो अणुणासिओ चषज(क ख ग)घाय।
एते व(अ)ग्गेईए, अकगा........पुवदा तिण्णि ॥१५८ ॥
'च(क) ख ज(ग) घ ड(ङ)' इत्येषां पंचानां अन्यतमबाहुल्ये अ(आ)कारेण इ(ई)कारेण ॥ वा युक्ते एते प० ८०, पा० २]षामग्रतो वाऽनन्तरमवस्थिते आकारेण इ(ई)कारेण वा अमेयां(य्यां) दिशितद् वस्तु विज्ञेयम् । अकगाक्षरबाहुल्ये अकारेण इकारेण वा युक्ते प्रश्ने पूर्वस्यां दिसि(शि) तद् वस्तु विज्ञेयम् १५८॥
ट छ ड(च छ ज)झ तइओ य सरो, बितिओ अणुणासिओ य जम्माए। अट्ठमसरो प(य) ट ठ ड ढ, हवंति ण(ण)कारो य णिरईए ॥ १५९ ॥
ट छ ड(च छ ज) झाश्चत्वारोऽक्षराः, तृतीयस्वरः इकारः, द्वितीयानुनासिकश्च अं(म) कारः । एतैः पूर्वोक्तन्यायेन याम्यायां दिशि तद् वस्तु विज्ञेयम् । अष्टमस्वर ऐकारः, : त(ट) ठ ड ढा श्चत्वारोऽक्षराः, [प०८१, पा० १]णकारस्य(श्च)। एभिनैरु(नैर्ऋत्यां दिसि (शि) द्रव्यं । स्ये()यं पूर्वोक्तन्यायेनेति ॥ १५९ ॥
अधरेण सत्तमसरो, चउत्थ अणुणासिओ अपव(तथद)धा य। . दसमसरो सप(मोकारो, अधरुत्तरतो फभ मा(प फ ब भा) य ॥१६॥ नि. शा. ५
(49)
Jain Education Intemational