Jaypayad Nimmittashastra

Author(s): Jinvijay
Publisher: Prakrit Bharti Academy

Page 62

[गाथा २००-२०२]
प्रश्नव्याकरणाख्यं योऽभिघातकः । तस्य यो व्यवहितोऽव्यवहितान्यः। अवव्य हितोकता(तोक्ता)भ्यामभिघातसु(शु)द्धाभ्यां परस्परं गुणिने(ते)ति संख्यारूपमिवोच्यते । परस्परं संख्या [याः?] एकपिंडमापाद्य दस(श)भिर्गुणय(यि)त्वा प्रष्टुद्र(ई)व्यसंख्यानिर्देशः कार्यः ॥ १९९ ॥
बहुसंख-अप्पसंखा, वट्ठ(ड)इ हाइति य अप्पसंखाओ। सोहे [ ५० १०६, पा० १] तु अप्पसंखं, दवाणं निद(दि)से संखं ॥ २०० ॥ ।
अथ द्रव्य अल्प[बहु]संख्याया आनयनोप(पा)यः प्रकारान्तरेण कथ्यते-सकलां प्रां गृह्य । बहुसंख्या द्वि-चतुर्थ-वर्गाक्षराः, अल्पसंख्या प्रथम-तृतीयवर्गाक्षराः । तेषां विद्यमानाभिघातशुद्ध(द्धा)नामवसि(शिष्टसंख्यापिंडं स्थापयेत् । बहुसंख्यानामपि विद्यमानाभिघातशुद्धानां संख्यापिंडमवस्थापयेत् । द्वयोरनयोः संख्यापिंडयोर्या यत्र सुद्ध्यति तां [प० १०६, पा०२] तत्र सोव(शोध)यित्वा या परिशिष्टा ना(ती) शून्येन विश्वा द्रव्यसंख्या ज्ञेया ॥ २००॥
जह चेव दवसंखा, भणिया तह चेव कालपरिमाणं । एक्कमणसो करेजा, पुवाइतिउ(रिओ)वएसेणं ॥ २०१ ॥
यथैव द्रव्यसंख्याऽभिहिता तथा तेनैव प्रकारेण तस्या द्रव्यसंख्याया[:] कालपरिमाणं कुर्यात् । अनन्यमहानैमित्तिः(त्तिक)पूर्वाचार्योपदेशेनेति । तञ्च कालपरिणाम(माणं) कालप्रकरणे यथा वक्ष(क्ष्योतीति नोक्तमिहेति ।
अन्ये पठन्ति 'तहेव कालपरिमायणं यथा द्रव्यस्य कालपरिमाणं उपचयापचयं वा प्रति । यथा पृष्ठः (धुः) [प० १०७, पा० १] आयु[:]प्रमाणमपि वक्तव्यम् । तदुच्यते-देवकी (दैविकी) प्रश्नां परिगृह्य मानसिं(नुषीं) वा सैवाकाशप्रशोच्यते । प्रष्टुज(ज)न्मकर्मनक्षत्रसंख्यामभिघातशुद्धामेकत्र संपिंड्य विसो(विंशोत्तरस(श)तमध्यात्सो(च्छो)ध्यः । शेषं मध्यः । परमायुरेकांते स्थाप्य ..त[:] प्रत्येकं गर्भरि(ऋ)क्षसंख्यां मेलयित्वा। स च एकोनविंशत्तमो ग्राह्यः । प्रश्नाच प्रत्येकं यो(या) यत्र । शुद्ध्यति तां विशोध्य यत्से(च्छे)षं तत्पूर्व लब्धपरमायुम(म)ध्याच्छोध्यम् । प्रष्टना(टुर्ना)माक्षरां स्वकालरूपां गणयित्वा छो(शो)धयेत् । शेषः स्फुटः परमायुःपिंडक इति । [प० १०७, पा० २] गतकालपरिज्ञानार्थ उदयनक्षत्रसंख्याभिघातशुद्धां संपिंड्यकत्र द्विगुणं कुर्यादेकान्ते अवस्थाप्य ततः जन्मकर्मगर्भरी(ऋ)क्षाद्यक्षरसंख्यामभिघातरहितां संपिड्य(ड्या)नन्तरं द्विगुणीकृत्य संख्यां विशोध्य (?) भूयः सकलां नामाक्षरां सो(शो)धयित्वा शेषेण अतीतकाल इति । परमायुःपिंडाद्वि- 4 शोध्य शेषमागा[५० १०८,पा० १]मिनी भवतीति । एवं नैमित्तिकपूर्वाचार्योपदेशेनानत्यमानां (? नायुष्यमानं) कुर्याविति ॥ २०१॥ तथा लेखाक्षरसंख्यापरिज्ञानार्थम् -
अक्खरमीसं दुग(गु)णं, वग्गेयवं सदा पयत्तेणं । पणपण्णभागसेसं, तंमि गुणा म(अ)क्खरं जाणे ॥ २०२ ॥
प्रश्नाक्षराणां या यस्य स्वरसंख्याऽभिहिता तां संख्यां सकलामेकीकृतां द्विगुणं कृत्वा ततो 30 वर्गयित्वाइप० १०८, पा०२]पृच्छा(प्रस्था)पयेत् । तस्य च पृ(प्रस्थापितस्य द्वे क्रिये भवतः । तत्रैका लेखाक्षरसंख्यापरिज्ञानक्रिया, द्वितीया च वर्गानयनक्रिया। तत्र तावले (ल्ले)खाख(क्ष)रस्य संख्याक्रिया भण्यते-वर्गेये(र्गयि)त्वाऽऽद्यं स्थापितं प्राकृतप्रतिरास्य(श्या?) पंचपंचास(श)ता भागमपहात्य
(59)
Jain Education Intemational