Jaypayad Nimmittashastra

Author(s): Jinvijay
Publisher: Prakrit Bharti Academy

Page 66

[गाथा २१७-२२१]
प्रश्नव्याकरणाख्यं
[प० ११८, पा० १] अनभिहतोत्तराक्षरबहुले प्रश्ने प्रष्टुला(ला)भ आदेश्यः । अधराक्षराधिके नास्ति लाभः। येऽपि चाधराधरा[:] चत्वारः स्वराः प्रागुक्ता[:] तेऽप्यलाभकराः। 'आई ऐऔ' एतेष्वधिकेषु लाभो नास्तीति ।। २१६ ॥
लब्भइ लहं(हुं) सजोणुत्तरेसु[प]रजोणि उत्तरे लाभं । लब्भइ विलंबियकाले, सपरिके(क्के)सं [प० ११८, पा० २] अहएसु ॥२१॥
उत्तरजीवाक्षरबहुले प्रश्ने अभिप्रेतमर्थ(थ) क्षिप्रं लभते स्वजना[त् ], तैरेव जीवाक्षरैरधिकेषु प्रश्ने उत्तरधात्वक्षरमिश्रेषु उत्तरमूलाक्षरमिश्रेषु वा परश(स)काशाल्लाभो वाच्यं(च्यः) । एषामेव जीवधातु-मूलाक्षराणा मुत्तराणामधिकानां आलिंगिताभिधूमितानां चिरात् परिक्लेशेन वाऽभिप्रेतार्थमर्थं प्राप्नोति । यतः कृ(कु)तश्चिद(ह)ग्धेनैवास्ति लाभ इति ॥ २१७ ॥
जह चेव य अभिघाते, तह चेव य उत्तराहरेसुं पि । धातुस्सरा य चरिमा, [५० ११९, पा० १] सभावदीहा य अहरहरा ॥२१८॥
शुभाशुभं पृच्छतः अभिघातरा(ता)लिंगिताभिधूमितदग्धलक्षण उत्तराक्षरेणाधरेण आलिंगितो(ते) उत्कृष्टात् सकाशादल्पक्लेशो भवति । प्रष्टुः उत्तराक्षरेणाधरो(रा)क्षरेणाभिधूमिते सत्युस्कृष्टात् सकाशान्मध्यमक्लेशो भवति । प्रष्टुः उत्तराक्षरेणाधरो(रा)क्षरे दग्धे सत्युत्कृष्टात् सकाशान्महाक्लेशो भवति । अधराक्षरेणोत्तराक्षरे आलिंगिते धर्मादल्पदुःखमवाप्नोति । अधराक्षरेणोत्तराक्षरे । अभिधूमिते धर्म(र्मात् ?)मध्यमं दुःखमवा[५० ११९,पा० २ नोति । अधराक्षरेण उत्तराक्षरे दग्धे धर्मान्मह[]दुःखमवाप्नोति । एवं शुभाशुभं पृच्छतो वाच्यम् । धातुस्वरौ द्वौ 'उ', चरिमौ 'अं अः', ङञण न माः। स्वभावदीर्घास्त्रयः स्वराः 'ई ऐ औ' । इत्येतेषां मध्ये ई औ' अधराधरो(रौ) चतुर्थवर्गप्रतिबद्धत्वात् । एते दाह्या दहन्ति, न लाभं कुर्वन्त्यधिकाः प्रश्ने । दाय(ह्या)श्च पूर्वोक्ता एव ।। २१८ ॥
अहरेसु अत्थि लाहो, जइ उत्तरवंजणेण अणुवलिओ। अहरबलाणुबलेणं, पुणो(?) भणिज्ज लाभं तु णत्थि त्ति ॥ २१९ ॥
अह(ध)रेषु लाभः प्रतिबद्धः अपि वाटार्थ भवत्यधरेषु लाभो याप० १२०, पा० १]त्तरेध्वनुवलिता भवन्ति । यदा त्वधराः अधरानुबलास्ता(स्त)दा नास्त्येव लाभ इति ॥ २१९ ॥ जइ अक्खरअणभिहया, पण्हे दंसीति उत्तरा लहुआ।
। तो भणसु रायलाभ, अहराहरसंजुए णत्थि ॥ २२० ।।
प्रभायां उत्तराः लघवः जीवाक्षराः अनभिहता शुद्धा यदा बहवः, तदा क्षत्रियस्य राज्यार्थिनो राज्यलाभः । शेषवर्णानां यथास्वमर्थलाभो वाच्यः । योनिधि(वि)शेषाचाक्षराणां तथा देश्यम् । 'अधराधर' इति अधरैः अधरखरयुक्तैर्नास्ति लाभ इति प्रागुक्तमेवेति ॥ २२० ।
लाभंमि पढमदिढे, [प० १२०, पा० २] तिविहं कालं तु निद्दिसे तस्स । ।
अतिगतमेस्सं वहन्त पंचवग्गाणुमाणेणं ॥ २२१ ॥
लाभाधिकार एवायम् - लाभे प्रथम दृष्टे तृ(त्रि)विधे कालमतीतमनागतं वर्तमानं च । वर्गाणां परिणामेन निर्दिशेदित्येतत्सूत्रमुपरि गाथा(थ)या व्याख्यास्यति ॥ २२१ ॥
(63)
Jain Education Intemational