Book Title: Jayodaya Mahakavya Purvardha
Author(s): Bhuramal Shastri
Publisher: Digambar Jain Samiti evam Sakal Digambar Jain Samaj

View full book text
Previous | Next

Page 660
________________ ४२-४४ ] त्रयोदशः सर्गः चासो वार्ता तया पथिगतवातंया हेतुभूतया सेनया सहसा पदान्याप्तानि, यतस्तस्याः सेनाया या किलेह दवीयसी दीर्घतरापि पदवी पद्धतिरासोत्सा तनीयसी स्वल्पतरा समभूत् । अनुप्रासोऽलङ्कारः ।। ४१ ॥ वनभूमिरुपागता गता जनभूमिर्ननु जानता नता। फलितैः फलिनैर्गताङ्गताऽप्युचितेन प्रभुणा सता सता ॥४२॥ वनभूमिरिति । उचितेनोपयुकाचारिणा जानता सताऽवलोकमानेन प्रभुणा जयकुमारेण सता भवता, सता सज्जनेन जनभूमिर्नगरभूर्गताऽतिलङ्घिता, तथा वनभूमिरुपागता सम्प्राप्ता, कीदृशी, फलितः फलयुक्तः फलिनैः पादपैनंता नम्रीभूता, अतएव गताङ्गताऽनुकूलता यया सा गताङ्गता। अनुप्रासाल कृतिः ॥ ४२ ॥ ननु यस्य गुणैषणा मतिः सहसा छादयितुं महीपतिः । विवराणि भुवोऽनुचिन्तयन्निव दृष्टिं तनुते स्म स स्वयम् ।।३।। __ अथेति । अथ महीपतिर्जयकुमारो यस्य मतिर्गुणानन्विष्यतीति गुणेषणा सद्गुणान्वेषिणो, स स्वयमात्मना भुवो विवराणि च्छिद्राणि छादयितु गोप्तुमनुचिन्तयन्निव सहसा दृष्टिं तनुते स्म विस्तारयामास । कथमपि भूमिनिश्छिद्रा निर्दोषा स्यादितीव ददर्श । उत्प्रेक्षाला कारः ॥ ४३॥ दृशमाशु दिशासु वीक्ष्य तं विकिरन्तं नृपमाह सारथिः । विषयातिशयं महाशयोऽभ्यनुगृह्णन्ननुषङ्गसम्भवम् ॥४४॥ अनेक प्रकारका वार्तालाप करते हुए सेनाने शीघ्रतापूर्वक गमन किया, जिससे कि वह बहुत लम्बा मार्ग भी छोटा-सा प्रतीत होने लगा ।। ४१ ॥ अन्वय : ननु जानता सता सता प्रभुणा उचितेन अपि फलितैः फलिनैः गताङ्गनता वनभूमिरुपागता जनभूमिः गता। अर्थ : राजा होते हुए भी उत्तम भावनाओंको महत्त्व देनेवाले जयकुमार जन-भूमि (नगर-वस्ती) को छोड़कर वन-भूमिमें आ गये । वह वन-भूमि कैसी है ? जो कि फलवाले वृक्षोंसे विनम्र होकर बहुत सुन्दर है ।। ४२ ।। __ अन्वय : ननु यस्य गुणषणा मतिः (स) महीपतिः भुवः विवराणि सहसा छादयितु अनुचिन्तयन् इव स्वयं दृष्टि तनुते स्म । अर्थ : निश्चयसे जिनकी बुद्धि सदा गुणोंको ही देखा करती है ऐसे महाराज जयकुमारने पृथ्वीके छिद्रोंको (दोषोंको और बिलोंको) अवलोकन करते हुए उन्हें ढकनेके लिए चारों ओर देखा ।। ४३ ॥ Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org

Loading...

Page Navigation
1 ... 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690