________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૯૯૩
મ'ખલિપુત્ર ગાશાલ
૨૧૭
ભગવાનને નમસ્કાર કરી કહેવા લાગ્યાઃ “ભગવન, આપ મારા ધર્માંચાય છે. હું આપના શિષ્ય છું.” ભગવાને મખલિપુત્ર ગેાશાળની આ વાતને સ્વીકાર કર્યો અને તેને શિષ્યરૂપે સ્વીકાર્યું. અને ભગવાન મ'લિગેાશાળને સાયમાં રાખી વિચરવા લાગ્યા ( અપૂણૅ )
૩ કાઈ કાષ્ઠ વિદ્વાનને મત છે કે—ગેાશાલા, ભગવાન મહાવીરના શિષ્ય થયું। જ નહાતા. અથવા ભગવાને તેને શિષ્યરૂપે સ્વીકાર્યું જ નહાતા ઉદાહરણ તરીકે Dr. B. M. Barua M. A. D. Lit.. એમણે The Ajivakas નામના પોતાના પુસ્તકમાં લખ્યું છેઃ
‘“ ભગવાન મહાવીરના ગાશાળા સાથે ગુરુ-શિષ્યના સંબંધ નિહ હતા.”
પરન્તુ ડાકટર સાહેબનું આ કથન પણ એટલું જ અમત્ય છે, જેટલું તેમણે એ પણ અસત્ય લખ્યું છે કે ‘ સ્વય' મહાવીરભગવાને આજીવિક સૌંપ્રદાયના સિદ્ધાન્તાથી, પોતાના ધર્માંપદેશમાં સહાયતા લીધી હતી. '
આ બન્ને અભિપ્રાયા નિતાન્ત ભ્રમપૂર્ણ છે. ભગવતીસૂત્રમાં ભગવાન મહાવીરસ્વામી સ્વયં કહે છેઃ—
"तए णं से गोसाले मंखलिने हरु तुरटे ममं तिक्वत्तो आयाहिणं पयाहिनं नाव नमसित्ता एवं वयासी 'तुज्झे णं भंते! मम धम्मायरिया, अहनं तुझं अंतेवासी तरणं अहं गोमा ! गोसालस मंखलिएसम्म एमटं पडिसुणेमि । तए णं अहं गोयमा ! गोसाले मंखलिपुत्तणं सद्धि पणियभूमीए छव्वासाई लाभं अलाभं सुखं दुक्खं सकारमसकारं पञ्चणुभवमाणे अणिश्च जागग्यिं विहरित्था " — માયસી, ૪૦ ૧૬: -તુષ્ટ થઈ ને મને ત્રણ વખત પ્રદક્ષિણા દીધી; યાવત નમસ્કાર કરીને એસ્થે!; હે ભગવન, આપ મારા ધર્માંચાય છે, અને હું આપને શિષ્ય છું. ' હૈ ગૌતમા મે મ‘ખલિપુત્ર ગેાશાળકની એ વાતને સ્વીકાર કર્યાં. તે પછી હું ગૌતમ, હું મ લિપુત્ર ગેાશાળકની સાથે પ્રણીનભૂમિમાં વર્ષોં સુધી લાભ અલાભ. સુખદુઃખ, સત્કાર-અસકારનો અનુભવ કરતા અને અનિત્યતાને વિચાર કરતા વિચરતા રહ્યો.
અર્થાત—તે પછી મ’ખલિપુત્ર ગોશાકે
For Private And Personal Use Only
,
ડી. એ. એક હોમલે પોતાના આજીવિક સૌંપ્રદાય - નામના લેખમાં ભગવતી સૂત્રની ઉપર્યુંક્ત વાતને વધારે પ્રામાણિક માની છે. અને તેના જ આધારે તેમણે પેાતાના લેખમાં વિશેષ પુષ્ટતા કરી છે.
જ્ઞાતપુત્ર ભગવાન આવે છે. અને ભ,
ડૉ. મા આની ખીજી વાત કે— ભગવાન મહાવીરે ગાશળાના આજીવિક સોંપ્રદાપના સિહાન્તોની પેાતાના ધર્મોપદેશમાં સહાયતા લીધી હતી,' એ એવું જ અમત્ય છે, જેવુ* દિવસને રાત કહેવાનું. બૌદ્ધોના પિટક ગ્રંથામાં મહાવીર અને મલિ ગેાશાલના ઉલ્લેખ સ્થાન સ્થાન પર મહાવીરને ભ, મુદ્દે પેાતાનેા પ્રતિસ્પર્ધી ધર્માંપદેશક બતાવેલ છે. એ ઉલ્લેખ નથી કે ભગવાન મહાવીરે આજીવિક મતની કાઈં વાત આજીવિકમત પાયાવિનાના, અવૈજ્ઞાનિક, અને યુક્તિહીન હેાવાથી, એમાંથી ભગવાન મહાવીરને કઈ સહાયતા લેવા લાયક હતી ? ડૉક્ટર રૂઆએ પણ સ્પષ્ટતયા નથી તાવ્યું કે, ભગવાન મહાવીરે આવિક મતમાંથી કઈ વાત લીધી હતી ?
પરન્તુ તેમાં કાંય પણ લીધી હાય. વસ્તુતઃ
