________________
૫
તીર્થયુદ્ધશાન્તિનું ‘મિશન. " વ્યક્તિ હેમાં જોડાઈ અને બન્નેને જોડનાર સાંકળ રૂ૫ થઈ પડી. તે વ્યક્તિ વિદુષી બાઈ એની બિસેંટ છે, જેણે નરમ અને ગરમ દળના આખા હિંદના જૂદા જૂદા ભાગોમાં રહેતા અગ્રેસરને મળીને, ગમે તેમ હમજાવીને, કાલાવાલા કરીને, યુક્તિપ્રયુક્તિ કરીને એકત્ર કર્યા અને આજ સુધી અસંભવિત લાગતું કામ લખની કોંગ્રેસમાં પ્રત્યક્ષ બનેલું જોવામાં આવ્યું. લખનૈ કૌન્ચેસમાં મંડેરે અને ઍફીમીસ્ટ એકઠા મળી સર્વને એક “નેશનાલીસ્ટ” નામને “ઢળીઓ” બન્યો ! હવે બિસેંટબાઈ હોય કે ન હોય તે પણ આ એકરસ થયેલ ઢાળીએ એજ રહેવાને; કારણ કે બને ધાતુઓ એક બીજામાં ઓતપ્રોત થઈ ગઈ. જૈનના બે ફીરકાઓ આ પિતાની આંખ આગળ બનેલો તાજો દાખલો ધ્યાનમાં રાખીને તે પરથી 'ધડે લઈ હે લાભ શું નહિ ઉઠાવે? (૨) હિન્દુ-મુસલમાનો વચ્ચે
એકતા થાય એ કેટલાક સ્વાથીઓને પસંદન હતું અને તેથી ગઈ સાલની મુંબઈ ખાતેની મેસ્લેમ લીગ'માં તેફાન જગાડવામાં આવ્યું હતું.એકજ વર્ષ બાદ લખનૈમાં કોંગ્રેસ અને મેસ્લેમ લીગને પવિત્ર હસ્તમિલાપ અને તે પણ લગ્ન જેજ મજબૂત થઈ ગયેઆ વસ્તુસ્થિતિ ઉત્પન્ન કરવા માટે કોંગ્રેસના હિંદુ આગેવાનોએ મુસલમાન ભાઈઓની કોઈક વધુ પડતી માગણુઓને ઉદાર દીલથી સ્વીકાર કર્યો હતો. જૈન ભાઈઓ ! શિખો કે પોતપોતાના હિતની જ દરકાર કરવાથી પિતાનું હિત જાળવી શકાતું નથી, પણ બીજાના હિતનું બહુમાન કરવાથી જ પરિણામે પોતાનું હિત જળવાય છે. હકકો અને મોક્ષનો ઈજારે ઇરછનારા બે ફીરકામાંનો હરકોઈ પણ એક ફીરકો જે ( જેમ પોતાના ઉપયોગની ચીજ બીજાને આપી દેવામાં પરિણામે પિતાનું જ હિત સધાયું માને છે તેમ) તીર્થને લગતા સઘળા હકકે બીજા ફિરકાને પિતાની મેળે જ સમર્પણ કરવા હસતા મુખડે બહાર પડે, તો શું તે બીજો ફીરકે પેલા ફીરકાની આવી ભલમનસાઇ અને પિતાની સ્વાર્થ વૃતિ વચ્ચે મુકાબલો કરવા અને શરમાઈ નીચું
કરવા તૈયાર ન થાય? અને તેથી શું બનેના હકકો અને બનેનું મેક્ષ નિશ્ચિત-નિર્ભય ન બને? આ સ્થળે લોકમાન્ય તિલક મહાશયના શબ્દો ટાંક્યા વગર મ્હારાથી રહી શકાતું નથી. “હિંદુઓએ મુસલમાનો માટે વધારે પડતી નરમ દેરી મૂકી” એવી ટીકા વ્હારે કેટલાક હિતશત્રુઓ તરફથી કરવામાં આવી ત્યહારે હિંદુ
