________________
જન ધર્મ વિકાસ.
તિર્થ પણ સાધી શકે છે ક્ષણભંગુર માનવ દેહ મોડા વહેલાં નાશ તે જરૂર પામવાને જ. કારણ દેવાદિનું આયુષ્ય અને મનુષ્યનું આયુષ્ય એક સરખું હતું જ નથી. દેવ ઉંચા પર્વત ઉપરથી ઝંપાપાત ખાય, તે પણ તેઓના આયુષ્યને ઘટાડો ન થઈ શકે અને મનુષ્યનું આયુષ્ય તે સાત કારણોદ્વારા ઘટી ઘટીને સર્વથા ઘટી જાય છે તે સાત કારણે આ પ્રમાણે જાણવા. ૧ અધ્યવસાય ૨ નિમિત્ત ૩ આહાર ૪ વેદના ૫ પરાઘાત ૬ સ્પર્શ ૭ શ્વાસોચ્છવાસ. માટેજ વિશેષે કરીને મનુષ્યને સમયે સમયે સાવધાન રહેવાની જરૂર છે. જે જે ધર્મની સામગ્રી નથી પામ્યા તે ધર્મને ન સાધે, તેના કરતાં પામીને હારી જનારા જી વિશેષ હાંસીને પાત્ર કહેવાય, એટલાજ માટે અપ્રમાદી બની દાનાદિ ધર્મની આરાધના જરૂર કરવી કે જેથી મુક્તિપદ પામી શકાય. આવી અરિહંત પ્રભુની દેશના સાંભળી ઘણાએ ગાવાંચક જી હર્ષથી શક્તિને અનુસાર સર્વ વિરતિ આદિને અંગીકાર કરે છે.
આ પ્રસંગે એ પણ જાણવા જેવું છે કે જ્યાં પ્રભુનું સમવસરણ થયું હોય તે સ્થળે રાજા, રાજાને મંત્રી, શેઠ અથવા મુખી ચાર શેર ચેખા અખંડ તંડલ લઈને દેશનાને અંતે અંદરના ગઢના દરવાજે પ્રવેશ કરે છે, અને જ્યારે દેશના પૂરી થાય ત્યારે તે ચેખાને પ્રભુની સામે ઉભું રહીને જ ઉછાળે, તેમાંના અડધા ચેખા જમીન પર પડતાં પહેલાં જ વચમાંથી ઈન્દ્ર અથવા કઈ મહર્તિક દેવ લઈ લે છે. બાકી રહેલા અડધા ખામાંથી અડધા ચોખા ઉછાળનાર જ ગ્રહણ કરે છે, અને બાકીના અડધા ખાને એકેક દાણે સર્વજને શેષ તરીકે ગ્રહણ કરે છે. આ ચેખાના દાણાના પ્રભાવથી છ માસની પહેલાં થયેલા રેગો નાશ પામે છે, અને ભવિષ્યમાં પણ તેટલા કાળ સુધી નવા રોગો ઉત્પન્ન થતા નથી.
- સાધુઓ પૈકી જે સાધુએ પહેલાં એક પણ વખત સમવસરણ દેવું જ ન હોય, તે સાધુએ સમવસરણના દર્શનાર્થે બાર યેજન દૂરથી પણ અવશ્ય આવવું જોઈયે. ન આવે તે આયંબિલનું પ્રાયશ્ચિત્ત કરવું જોઈએ. આ સમવસરણના સંબંધમાં શ્રી શત્રુંજ્ય માહાસ્યમાં એ પણ કહ્યું છે કે ત્રણ ગઢ પૈકી શરૂઆતના રૂપાના ગઢની ભીંત પાંચસે ધનુષ્ય ઊંચાઈમાં, અને ૩૩ ધનુષ્ય 3ર આંગળ જાડાઈમાં હોય છે. આ ગઢની પાછળ ૧૫૦૦ ધનુષ્યની અંતરે રહેલી સોનાના ગઢની ભીંત પૂર્વની માફક ઊંચી અને જાડી સમજવી. તેની પછી ૧૫૦૦ ધનુષ્યને આંતરે રહેલી રત્નનાગઢની ભીંત પણ પૂર્વની માફક જ જાડી અને ઊંચી સમજવી.
પ્રશ્ન-પાંચ સમિતિ પૈકી શરૂઆતની ત્રણ સમિતિને ધારણ કરનાર શ્રી અરિહંત મહારાજા. પિતાને માટે જ કરેલું સમવસરણ કેવી રીતે વાપરી શકે?
