________________
૨૨૨
જૈન ધમ વિકાસ
અવાકુ અને નિર્દોષ જીના રક્ષણાર્થે તેમજ ઉગ્ર તપશ્ચર્યા અને દેહ દમનથી ઉચ્ચ કેટીનું જીવન પ્રાપ્ત કરી મોક્ષગતિ પ્રાપ્ત કરવા અર્થે થએલ છે.”
રાજન, આ રીતના કકળાટમય પશુયજ્ઞથી કદાપિ કાળે પાપ પુંજ ધોવાતાજ નથી. વિશ્વ ગણિતના નિત્યનિયમ પ્રમાણે દરેક નાના મોટા કર્તવ્યોનું ફળ ભેગવવું જ પડે છે. જેમાં અસંખ્યાતા નિર્દોષ આત્મબલિના યોગે તારે કઈ રીતે ઉદ્ધાર થશે? તે તે તું જ્ઞાનબળે ખ્યાલ કર ! દયા એ ધર્મનું મૂળ છે; અને સર્વે જીવો ઉપર સરખે પ્રેમ અને સમાનભાવ એજ સાચે મનુષ્ય ધર્મ છે.”
મગધના ઉદ્ધાર અર્થે તેમજ તારાભલા અથે સાચા અહિંસામય ધર્મને સમજાવતાં હું તને નમ્રતા ભાવે જણાવું છું કે આજ ક્ષણે આ યજ્ઞ બંધ કર-અને આ નિર્દોષ પશુઓને બંધનમુક્ત કરી તેમને અભયદાતા બન.”
યોગીરાજના શાંત અને પ્રભાવશાળી વકતૃત્વની મહારાજા સાથે સમસ્ત સભા ઉપર સચોટ થઈ. અને આખી સભા આ જાદુભર્યા શબ્દોથી સ્તબ્ધ બની ગઈ–માત્ર યજ્ઞ કાંડ કરનારા પુરોહિતેની આંખોના ખૂણા લાલ બન્યા.
“રાજન્ ! શું વિચાર કરે છે?
ગીરાજના આટલાજ શબ્દો મગધાધિપતિને પ્રભુ આજ્ઞાતુલ્ય સમજાયા. તેણે ગીરાજને ઉપદેશ પ્રભુ આજ્ઞાતુલ્ય માન્યો. સર્વે પશુઓને તક્ષણે બંધનમુક્ત કરવા મહારાજાએ આજ્ઞા કરી.
ખીલાઓ સાથે બંધાએલ સેંકડો નિર્દોષ પશુઓને તરતજ મુક્તિ મળી. ક્રોધે ભરાયેલ પુરોહિતએ યોગી ઉપર ગાળો વરસાદ વરસાવી, યજ્ઞકાંડમાં પશુયજ્ઞને બદલે ફળ ફળાદિને હેમ કરી ક્રિયાની સમાપ્તિ કરી.
સિંહાસન નજીક ઉભેલ ત્યાગી રાજકુમારને મહારાજાએ કહ્યું, “હે ત્યાગી રાજકુમાર! આપને કેટીશ: ધન્ય હે, આપે આજે મને મનુષ્ય જન્મની સાચી કર્તવ્યતાનું ભાન કરાવ્યું. આજ પ્રમાણે તમારા જ્ઞાનને નિરંતર લાભ આપતા
રજન, મારે હજુ પરમ પદ નિર્વાણની પ્રાપ્તિ અથે તપ–જપ અને પ્રવાસ ખેડવાનો છે. જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ વિના મુક્તિ નથી જગતના દુઃખમેચનને એકજ માર્ગ તે ઉગ્રતપશ્ચર્યા અને અંતે મેક્ષ છે–જેના અંગે હું વનમાં જાઉં છું.”
આટલુંજ કહેતાં ત્યાગી કુમાર રાજ સભામાંથી બહાર નીકળી વિંધ્યાચળની ટેકરીઓને ઓળંગી વૈશાલીના માર્ગે વળ્યો.
આ સમયે ગૌતમબુદ્ધના ગૃહવાસ ત્યાગને માત્ર છ જ માસ થયા હતા. જેની વય માત્ર ૨૯-૩૦ વર્ષની હતી. એટલા છમાસના અલ્પ સમયમાં જ આ ત્યાગી કુમારને પશુયજ્ઞ બંધ કરાવવાનો અપૂર્વ યોગ પ્રાપ્ત થયો હતો. જેના યોગે આખું મગધ એના પ્રત્યે આકર્ષાયું હતું. ગૌતમ બુદ્ધની કીર્તિ ચેદિશાએ ફેલાઈ, અને તેથી ઉત્ત—અને પૂર્વનો ઘણે ભાગ તેને અનુરાગી બન્યો.
રહેશે.”
