Jain Dharm Prakash 1965 Pustak 081 Ank 09

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 8

કર્મના દલાનું કાર્ય
લેખક-સાહિત્યચંદ્ર બાલચંદ હીરાચંદ, માલેગામ પૃથ્વી ઉપરનું પાણી અને પાણીથી ભીના પદાર્થો નથી. બાહ્ય દ્રષ્ટિમાં મનની હીલચાલ દેખાતી ન હોય સૂકાઇ જાય છે, ત્યારે તે પાણીનું શું થાય છે ? તો પણ એનું કાર્ય શી રીતે બંધ થાય ? મહાન એ પ્રશ્નનો જવાબ એકાદ ના વિદ્યાથીં પણ કહી તત્વવેત્તાઓ, ગી મુનિએ પણ મનનું કાર્ય રહી દેશે કે તે પાણીની વાફ કે વરાળ થઈ જાય છે વરાળ શકતા નથી. મનનું કાર્ય અટકાવવું, મનને પિતાને આંખે જોઈ શકાતી નથી છતા તે છે એવું બધા જ અર્થાત આત્માને તાબે કરવું, એટલે મને લય કરો માને છે. યંત્રમાંથી નીકળતી વરાળ જણાય છે તે એ અત્યંત કપરૂ કાર્ય છે. યોગીઓ પોતાની સાધનામાં તે પાણીના બાષ્પીભવનનું પૂર્વરૂપ છે. વરાળ વાયુનું મન અને શરીર સાથે અત્યંત કઠોર યુદ્ધ કરે છે. રૂપ ધારણ કરે છે, ત્યારે તે જોઈ શકાતી નથી. અનેક જાતની તપશ્ચર્યા આદરે છે, મનને તાબે કરવા ત્યાર પછી આકાશમાં ઊંચે ચઢી તે અમુક ટાઈમ માટે અન્ન જલ ત્યાગ કરે છે. શરીરને અનેક પરિબાદ મેધરૂપ ધારણ કરે છે. અને અનુકલતા મળતા સહાના તાપમાં તપાવી મનને તાબે કરવા મથે છે. તે ફરી પાણીનું અસલ રૂપ ધારણ કરે છે. એટલે પણ એવા અનેક ગીજનેમાંથી એકાદને મલય આંખે જોઈ શકાય તેવું પાણી થઈ જાય છે. એટલે પ્રાપ્ત થાય છે. બાકીનાઓ તે એકાદ મહિના સુદ્ર પદાર્થનું હોવું એ આપણી આંખને દેખાય તો જ ગણુતા સેવકને પણ તાબે થઈ પિતાની સાધના હોય એમ નથી. આપણી આંખની શક્તિ મર્યાદિત ઉપર પાણી ફેરવી દે છે. એ ઉપરથી ક્રિયાને રોકવી છે. એટલે ઘણુ જડ પદાર્થો એવા છે કે, જે હવા એટલે નિયિ થઈ જવું એ અશકય નહીં તે અત્યંત છતાં આપણે જોઈ શકતા નથી. રેડીઓ તંત્ર દ્વારા દુષ્કર સાધના તે છે જ એમાં શંકા નથી અનેક વાતાવરણમાં કંપતી લહેરે જન્મે છે. તે લહેર જન્મોની અખંડ સેવા અને મનોલયના અભ્યાસના દષ્ટિપથમાં ન આવે તેથી તે નથી એમ તે કહી પરિણામે એ વસ્તુ એકાદ ભાગ્યવાનને જ હાંથી આવી શકાય જ નહીં. પાણીમાં કાંકરો નાંખતા જેવી જાય છે. પાણીમાં લહેરે જન્મે છે એવી જ શબ્દોથી ઉત્પન્ન ભગવાન મહાવીરના આત્માએ મરીચીના ભાવમાં થતી લહેરે આખા વાતાવરણમાં પ્રસરી જાય છે. એવુ કયુ ઘોર કર્મ કર્યું હતું કે જેથી તેમને અનેક કર્મના દલેનું પણ એમ જ આંદોલન થાય છે, અને જન્મની પરંપરામાંથી પસાર થવું પડયું હતું ? વાદળાની પેઠે એને પણ સમૂહ એકત્ર થાય છે. એ ફક્ત એક જ અનાયાસે કુરી આવા વિચાર ! વિષય પર આપણે ચેડે વિચાર કરીએ પોતાના ભાવી શિષ્ય આગળ પ્રભુ અપભદેવ પાસે
જીવ માત્ર દરેક ક્ષણે કામ કર્યા જ કરે છે. એવી તે ધર્મ છે જ, પણ મારી પાસે તે નથી એમ તે એક પણુ ક્ષણ નથી કે જ્યારે જીવ કર્મ કરતે ન નથી જ. એટલા જ શબ્દોએ કેવડો અનર્થ જન્માવે ! હેય. જાગતા કે સૂતા, રાતમાં કે દિવસમાં, બેલતા અાપણે તો દિવસ ઉગે છે અને એવી તે અને તે કે ચુપ બેસતા, કર્મનું કાર્ય તે અખંડ રીતે ચાલ્યા વિચારધારાઓ વહેતી મૂકીએ છીએ. ‘આમ કરવાથી જ કરે છે. આપણે સ્વસ્થ બેસી કાંઇ પણ નહો શું થવાનું છે, અને આમ નહીં કરવાથી શું લૂંટાઈ કરવાનો નિશ્ચય કરી લઈએ અને એક જગ્યા ઉપર જવાનું છે?' એ વિચારશ્રેણી શું સૂચવે છે ? એ બેસી રહીએ ત્યારે પણ કમ તે ચાલ્યા જ કરે છે. બધી વસ્તુઓને વિચાર આપણે કયારે કરવાના ? આપણે શરીરથી કાર્ય કરતા ન હોઇએ, બોલતા ને એકાદ વિચારધારા પ્રથમ મનના પુદગલોને હોઈએ તે પણ મનનું કાર્ય આપણે રોકી શકતા કબજો મેળવે છે અને એક વિશિષ્ટ રંગથી તે રંગીત