________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(૮૨ )
જૈન ધર્મ પ્રકાશ
બાંધવાના ઘણા નિમિત્તે પ્રસ ગો આવે છે તે પ્રસંગે રાગ તે વિષ અને ગરળ ક્રિયા રૂપે સમકિત ઘાતક, આત્મ મમતા આસકિન પેદા થાય તેવા સુખરૂપ પણ હય, ઘાતક, ઘણા ભવ બમણુ કરાવનાર નીવડે છે. અનાદિ અને દેવ ધ લેશ પેદા થાય તેવા દુ:ખ રૂ૫ ૫ણ કાળથી છવામાને મોટામાં મોટો આંતરિક શત્રુ હોય. પણ મનુષ્ય ભવ : દેવગતિના ગમે તેવા સુખ રાગ અથવા પૌલીક સુખ ભાવના છે, અને ઘણીવાર બેગ ઉપભોગના સાધનામાં, વૈભવ વિલાસમાં અત્યંત રાગમાંથીજ ષ જન્મે છે જીવે માનેલા પૌલિક રાચવું નહિ, અત્યંત રાગ મમતા આસકિત સેવવા સુખ આડે જે કાઈ અને તેની સામે ક્રોધ અથવા નહિ, તેમજ અત્યંત લુબ્ધ થવુ નહિ તે બાબત ઠેષ જન્મે છે. એ રાગ રૂપી વિપ-બીજમાંથી જ કે સમકિતિ જીવે સતત્ જાગૃતિ સાવધાની રાખવાની ક્રોધ, માન માયા લાભ હિંસાદિક પાપસ્થાનક રૂપી જરૂર છે. રાગ, મમતા, આ સકિત એવી છૂપી રીતે, મહાન વિષ વૃક્ષ વધે છે અને ચારે બાજુ ફેલાય છે. અજાણ પણે, બીજાને દેખાય નહિ તેવી રીતે કામ આ સંસારમાં જે કઈ દુ:ખ અશાંતિ કલેવ ભયંકર કરે છે કે મેક્ષાભિલાષી જીવે દ્વેષ કરતાં રાગ પ્રત્યે વધારે હિંસાદિક પ્રવૃત્તિઓ વિગેરે જોવામાં આવે છે તે સાવધાની રાખવાની જરૂર છે. દેષ, ક્રોધ, માન, સંસારી જીવોમાં રહેલા રાગ અને તેમાંથી પરિણમતા ભાયા કપટ ભાવ જલ્દી દેખાઈ આવે છે અને સામાન્ય દેષ ક્રોધાદિક કક્ષાનો જ પરિપાક વિપાક છે.
લજાની ખાતર પણ તેને કાબુમાં રાખવા પડે છે. સંસારી જીવને કઇ પુણ્યોદયે પીણતિક સુખકોઈ પણ સમજુ માણસ અત્યંત ક્રોધ અને દેવ ભેગના શરીરાદિક સુખ સંપત્તિ વૈભવ વિલાસના નહિ કરે; કારણ કે દ્વેષ અને તેમાંથી પરિણમતા ગમે તેટલા સાધને મળે તે કેક શાશ્વતકાળ ચિરસ્થાયી કોષ માન અહંકાર માણસને માનસીક રીતે સંતત્વ ટકતા નથી. દેવગતિમાં પૌગલિક સુખ સાધન સતાવે છે, તેની સફળતામાં પણ સુખ શાંતિ પામવા દેવના આયુષ્ય પર્યત ટકે તાપણુ આયુષ્ય પૂર થતાં દેતાં નથી અને સુખ કરતા વધારે માનસિક દુ:ખ તે સર્વ છોડીને મનુષ્ય કે તીય“ચ ગતિમાં જવાનું અશાંતિ આપે છે. ક્રોધી લીલા માણસની મુખમુદ્રાજ
થશે અને ત્યાં કોઈ દેવભવ જેવુ સુખ મળવાનું નથી તેનું પ્રદર્શન કરે છે કે ઈ પણ ક્રોધી કે દેવી જીવ
પણ એછે વધતે અંશે દુ:ખ ભોગવવું પડશે તેવુ માનસિક સુખશાંતિ પામે નહિ તો મોક્ષમાર્ગમાં
આયુષ્ય પૂરૂ થવા અગાઉ દેવોને થતું જ્ઞાન તેમને આવશ્યક પ્રશમ ઉપશમ કે સમભાવ પ્રાપ્ત કરે જ
ઘણુજ વિહ્વળ, અશાંત દુ:ખી બનાવે છે. મનુષ્ય કેવી રીતે ! એ દેવ કે કેધ અનતાનુબંધી અથવા
ભવમાં જન્મથી માંડી મરણ પર્યત પૌલિક સુખ આત્યંતિક હોય તે સમકિતના મૂળ લક્ષણ પ્રશમ
કોઈને પ્રાપ્ત થતું નથી. મનુષ્ય ભવના સુખ સાધને ભાવને અને સમકિતને પણ ધાતક થાય.
અપ અને અપજીવી હોય છે, ઘણું મેટા ભાગના સમકિતિ છવે આત્યંતિક ષ અથવા ધન મનુષ્યને સુખ કરતા દુ:ખ વિશેષ વેડવા પડે છે. સાધન ત્યાગ કરવો જોઇએ તે આચરવું મુશ્કેલ છતાં સમજવું સ પર સુખી ગણાતા માણસને પણ કેવા માનસિક સહેલું છે. પણ તેવીજ રીતે આત્યંતિક રાગને, આ દ:ખ અશાંતિ હોય છે તે તેએજ જાણતા હોય છે. ભવ પરભવમાં પૌદ મલિક સુખ સાધનો મેળવવા, તે સુખી ગણાતા માના સુખમાં કોઈ અંતરાય તમાં મરણ પયત અને પરભવમાં પણ ભમતા પડે નશાની આવે. સુખના સાધને એછા થાય આસક્તિ રાખવી તેની રાગ દશાને ત્યાગ કરવો તે કે ચાલ્યા જાય, માંદગી, વૃદ્ધાવસ્થા, કુટુંબ કલેશ, આચરવું ઘણું મુશ્કેલતો છે જ પણ તે કરતાં તે વાત ઉપાધિઓ આવે ત્યારે તેમના સુખ વૈભવ વિલાસમાં સમજવી અતિ મુશ્કેલ છે.
કેવી આગ લાગે છે તે તેવી સ્થિતિમાં મૂકીનાર જ ઘણી સારી દેખાતી ધર્મક્રિયા પણ નિયાણારૂપે અત્યંત બરાબર સમજે. કદાચ કઈ જીવન પર્યંત સુખ પૌદગલિક સુ ખાભિલાષ વાંછનાથી કરવામાં આવે તે ભેગવવા ભાગ્યશાળી થાય તે છેવટે મૃત્યુ તે
For Private And Personal Use Only
