Jain Dharm Prakash 1951 Pustak 067 Ank 07

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 7

શ્રી મોતીચંદભાઈ અંગે
–૫ટ
પંડિત સુખલાલજી. આદરણીય શ્રી મોતીચંદભાઈ વિષેનાં મારાં સ્મરણ એવો નથી કે જે વાચકને તેમના જીવન વિષેનું મારું કોઈ વિશિષ્ટ દષ્ટિબિંદુ જણાવી શકે, તેમ છતાં શ્રી જીવરાજભાઈના આદેશને અનુસરી મારાં જે આછાં કે પાખા મરણો છે તે સંક્ષેપમાં રજૂ કરવા યોગ્ય ધારું છું.
ઇસ્વીસન ૧૯૦૪ માં કાશી જૈન પાઠશાળા માટે અંગ્રેજી કાકીનું મકાન ખરીદવાનું હતું, તે અંગે કાંઈક દસ્તાવેજી કામ માટે શેઠ શ્રી વીરચંદ દીપચંદે મોતીભાઈને બનારસ મેકલ્યા; આ વખતે જ સર્વ પ્રથમ તેમનું નામ મારી જાણમાં આવ્યું. શ્રીયુત કુંવરજી. ભાઈનું નામ તે જાણતો જ; તેમના આ ભત્રીજા છે ને વકીલાતનો અભ્યાસ કરે છે એટલી જાણુથી તેમના પ્રત્યે મન કાંઇક ઢળ્યું, પણ અમે મળ્યા ન હતા. પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધ શરૂ થયા પહેલાં જ છે. યાકોબી ભારતની સાહિત્ય-યાત્રા સમાપ્ત કરી મુંબઈને કિનારે છાડવાના હતા. તેમના વિદાયમાન વખતે શ્રી મોતીચંદભાઈનું અંગ્રેજીમાં ભાષણ સાંભળ્યુંજો કે હું તે વખતે અંગ્રેજી સમજતો નહીં. આ તેમને પ્રથમ સ્વર–પરિચય. ડે. બાલાભાઈ નાણાવટીના પ્રમુખપદે મળેલ મુંબઈ કોન્ફરન્સ પછી તરત જ હું ભાવનગર ગયા હતા. બીયુત્ કુંવરજીભાઈ સાથે કર્મશાસ્ત્રીય તની ચર્ચા-વાર્તા કરવાને ઉદ્દેશ હતે. દાદા સાહેબની બેગમાં કેટલાક મિત્રએ શ્રી મોતીભાઈને ચા-પાણી માટે આમંત્રેલા. તે વખતે તેમનું ગુજરાતી ભાષણ પ્રથમ જ સાંભળ્યું. રાત્રે શ્રી જૈનધર્મ પ્રસારક સભામાં નિયમિત રીતે હું શ્રી કુંવરજીભાઈ સાથે બેસતો ને મોડે સુધી જુદી જુદી શાસ્ત્રીય ચર્ચાઓ ચાલતી. એક દિવસે “વિશેષાવશ્યકભાગ્ય’ની અમુક ચર્ચા પ્રસંગે શ્રી મોતીભાઈને ઉદ્દેશી શ્રી કુંવરજીભાઈએ કહ્યું કે-સાંભળે, આ દાર્શનિક ચર્ચા. તેઓ જે કે બીજા વાચનમાં મગ્ન હતા એમ મને લાગ્યું, છતાં પિતાના કાકા પ્રત્યેના બહુમાનથી કે તત્ત્વચર્ચાના રસથી તેઓ સીધી રીતે મારી સાથે થોડીક વાતચીતમાં ઉતર્યા, પણ મને હજી એમ જ લાગતું કે-અમે બન્ને એક બીજાથી બહુ દૂર છીએ.
લાલબાગના ઉપાશ્રયમાં શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિને શ્રીમતીભાઈ એક સુપ્રસિદ્ધ આચાર્યને ઉદ્દેશી કાંઈક કહેતા હતા તેમાં મેં એક વાક્ય એ સાંભળ્યું કે “તેઓની શૈલી ઉઠેક છે.' જો કે તે આચાર્યશ્રી તેમના માનીતા હતા, કદાચ કુલગુરુ પણ કહેવાય; છતાં ઉપરના તળેલ શબ્દ ઉપરથી મને એટલે વિચાર છે કે, મેતીભાઈનું વલણ વિધાયક લાગે છે. મારા ઉપર પડેલી આ પ્રાથમિક છાપ ત્યાર બાદના પાંત્રીસ વર્ષ જેટલા ગાળાના ઉતરોત્તર વધતા જતા પરિચયથી સાચી મને લાગી છે. શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલયની
જેમાં ૧૩૩ ૦