Jain Dharm Prakash 1951 Pustak 067 Ank 07

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 9

અંક ૭ મે ]
રસ્કૃત–પટ.
૧૩૫
અંગે કદી બેપરવા રહ્યો નથી એમ મારા અંતરાત્મા કહે છે. આ મિલનતંતુ દ્વારા ધીરે ધીરે મેતીભાઈ સાથે હું વિશેષ પરિચયમાં આવતો ગયો-જે કે વધારે વખત સાથે બેસવાને કે એ બીજો કોઈ પ્રસંગ આવ્યા જ ન હતા.
મારી પ્રથમથી જ માન્યતા હતી, અને આજે પણ છે કે, મહાવીર જૈન વિદ્યાલય જેવી સંસ્થાએ માત્ર ધર્મતત્ત્વજ્ઞાનના શિક્ષણથી પિતાની ઇતિકર્તવ્યતા પૂરી થયેલી માનવી ન જોઇએ. હું એ બધા મિત્રને ભારપૂર્વક કહેતે જ આવતે રહ્યો છું કે, વિદ્યાલયનું કાર્યો ત્રિવિધ હેય, કૅલેજના વિદ્યાર્થીઓને ધાર્મિક શિક્ષણ આપવાનું વાતાવરણ ઊભું કરવું અને તેને રસપ્રદ બનાવવું એ માટે તે ત્રિવિધ કાર્યક્રમ આવશ્યક છે. પહેલું તે એ કે ઓછામાં ઓછું એક સમર્થ પ્રોફેસર અને એક સમર્થ પંડિત એ બેને વિદ્યાલય પસાની ખાસ ગણતરી કર્યા વિના રોકે, જેથી મુંબઈ શહેરની કોઈ પણ કૉલેજના વિદ્યાર્થીને અગર ત્યાંના નિવાસી કઈ પણ પ્રોફેસરને જૈન પરંપરા વિષે કાંઈ પણ જાણવું હોય તે વિદ્યાલય એક જ્ઞાન પારૂપ બને અને વિદ્યા જગતમાં એવી માન્યતા બંધાય છે, જેને પરંપરાને લગતા પ્રામાણિક અને વ્યાપક અભ્યાસ માટે મહાવીર જૈન વિદ્યાલય એ મુખ્ય ધામ છે. બીજું કામ સાહિત્ય-સંપાદનનું, જે ફેસર અને પંડિત નિયુક્ત થાય તે અનુકુલતા પ્રમાણે જૈન સાહિત્યનું આધુનિક દૃષ્ટિએ સંપાદન કરે અને તે તે વિષય પરત્વે અંગ્રેજી, ગુજરાતી અને હિન્દીમાં યથાસંભવ પ્રસ્તાવના આદિ પણ લખે એ દષ્ટિએ કે કોઇ પણ યુનીવર્સીટી કે કઈ પણ કોલેજના પાઠ્યક્રમમાં તે સંપાદને ઉપયોગી થઈ શકે. જેવી રીતે જર્મન અને અન્ય પાશ્ચાત્ય વિદ્વાનોએ કરેલાં ભારતીય સંપાદને પ્રતિષ્ઠા પામ્યાં છે તેથી પણ વધારે સારી રીતે આ દિશામાં વિદ્યાલય કામ કરવાની ગોઠવણ કરે. ત્રીજું કામ, મારી દષ્ટિએ એ છે કે, વિશિષ્ટ વિશિષ્ટ ગ્રંથાના પ્રમાણભૂત અને સંશોધનાત્મક ભાષાંતરે કરાવી વિદ્યાલય પ્રસિદ્ધ કરે.
હું શ્રી મોતીભાઇને ઘણીવાર આવેશમાં એમ પણ કહેતે કે-તમે તે કાંઈ કરતા જ નથી; માત્ર ધાર્મિક લોકોનાં મન રીઝવવા ને પૈસા મેળવવા ધમવર્ગ ચલાવે છે એટલું જ. છતાં તેઓ કદી મારા પ્રત્યે તયા નહીં; મીઠાશથી ઘટતો જવાબ વાળતા, અને હસતાં હસતાં કયારેક એમ પણ કહેતા કે-તમે વિદ્યાલયમાં આવે તે બધું અમે કરીશું, ઈત્યાદિ,
- ૧૯૪૭ના અન્તમાં મેં તેમને લખેલું યાદ છે કે હવે હું કાશી છોડવાને છું; મુંબઈ. તે આવવાનો છું જ. કેન્ફરસ કે વિદ્યાલય જેવી સંસ્થાઓ મારા વિષય પરત્વે મારે ઉપયોગ કરી શકે, ઈત્યાદિ. પણ આવા મતલબનું લખ્યું તે પહેલાં એક પ્રસંગ અતિ મધુર બની ગયે ને આજે પણ તેની ખુમારી તાજી છે. હું કાશીથી મુંબઈ આવેલે. મારી સાથે શ્રી નથમલજી ટાંટીયા એમ. એ.–કે જે હમણું જૈન તત્વજ્ઞાન લઈ ડી. સી. થયા છે. તેહતા. અમે બને વલ ઉપર આવેલ ભારતીય વિદ્યાભવનના મકાનમાં ઊતરવાના હતા. મેં પ્રથમથી જ આની સૂચના શ્રી મતીભાઈને આપેલી. અમે વલમાં રાત્રે લગભગ દસેક