________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૭ મ ].
પ્રસારક સભાના મોતીભાઈ.
૧૪૧
અકળામણને તેમણે કદિ ઉગાર સરખે કાઢયે નથી. છેલ્લા અઢી વર્ષમાં બીજું બધું છૂટી ગયું હતું. માત્ર એક જ અભ્યાસ જીવતો રહ્યો હતો અને તે લેખનપ્રવૃત્તિને. જ્યારે પણ જઈએ ત્યારે “ આજે આટલું લખ્યું છે, પ્રશમરતિ પૂરું કર્યું', આનંદઘનના બાકીના પદે અને ચોવીશી ઉપરના વિવેચન પણ લખી નાખ્યા. હવે મહાવીરસ્વામીનું ચરિત્ર શરૂ કર્યું છે. પચીસ ભાગની મેં રોજના કરી છે. પૂર્વભવની કથા પૂરી થઈ છે. યોજના પ્રમાણે પૂરું થશે કે એ તો કોણ જાણે ? મારા શરીરની આવી સ્થિતિ કઈ જુએ અને મારી આવી વાતો સાંભળે તો મને ગાંડે જ છે, પણ આપણે તો જેટલું લખાયું તેટલું લખી નાંખવું છે. મરણ તે આજેય આવે અને બે પાંચ વરસ નીકળી પણ જાય.” આવી આવી વાતે તેઓ કરતા. આ સિવાય તેમનામાં બીજો કોઈ અધ્યાસ કે આસક્તિ રહી નહતી.
આવું તેમનું છેલ્લા અઢી વર્ષનું જીવન હતું. કેવળ બાળક જેવું નિર્દોષ, અમુક રીતે યાંત્રિક અને એમ છતાં પણ પૂર્વ જીવનના બધા રાગ દ્વેષ, શમી ગયા હોય, મોહ મમતા ગળી ગયેલ હોય, લેલુપતા માત્ર લુપ્ત થઈ ગઈ હોય એવું સ્થિતપ્રજ્ઞ જેવું, એકાન્ત પ્રસન્ન અને સમધુર તેમનું જીવન બની ગયું હતું. ખાવા-પીવામાં પણ જે આપ તે ખાય, જે પાઓ તે પીએ. ડાકટર કહે તે કરીમાં જરા પણ ફેરફાર ન કરે. કોઈને પણ બનતાં સુધી તકલીફ ન આપવી એ હેતુથી શારીરિક યાતનાની બને ત્યાં સુધી અન્યને ખબર પડવા નહોતા દેતા. કોઈએ એકી સેવા કરી કે ન કરી તેને તેમને કશે અસંતોષ નહોતો. સૌ પ્રત્યે એક સરખી માયા અને મીઠી નજર હતી. આ બધું જોતાં મને સહજ એ પ્રશ્ન થતો કે ટલું બધું પ્રસન્ન, ક્ષોભહીન, સમભાવથી ભરેલું એવું જીવન તેમને શી રીતે લાગ્યું ? પહેલાં દેખાતો વિસંવાદ આજે કયાં ગયો ? મને સહજપણે ભાસ્યું કે આ તેમની લાંબા કાળની આત્મસાધનાનું પરિણામ હતું. આવું જીવન-પરિવર્તન પુરવાર કરે છે કે–તેમની આત્માભિમુખ વૃતિ ખરેખર ઊંડી અને સંગીન હતી અને જીવનને વિરાગ્યથી રંગવાનો પ્રયત્ન પણ સાચા દિલને હતો. પરિણામે પૂર્વ જીવનમાં દેખાતો વિસંવાદ પાછળના વર્ષમાં સર્વથા લય પામ્યો હતો અને ઉત્કૃષ્ટ પ્રકારની સાધુતા ઉત્તરાવસ્થામાં તેઓ પ્રગટાવી શક્યા હતા.
હજુ તેમના અવસાનના આગલે દિવસે સાંજે હું હૅપ્પીટલમાં તેમને મળવા ગયેલે. અન્ય કુટુંબીજને પણ ત્યાં એકઠા થઈ ગયા હતા. તેમની સાથે જીવનની તેટલી જ મરણની વાતે અમે સરળતાથી કરી શકતા હતા. પરસ્પર રમૂજી વાર્તાલાપ ચાલતો હતો. વાત વાતમાં મેં પૂછ્યું કે “ભાઈ, એક ખંડના સીમાડે ઉભેલા માણસને બીજા ખંડના પ્રદેશની જેમ ઝાંખી થાય છે તેમ તમને મૃત્યુથી આગળના પ્રદેશની ઝાંખી થાય છે ખરી ?” તેના જવાબમાં તેમણે કહેલું કે “એવું તે કશું દેખાતું નથી, પણ સદ્ગતિ તે થશે જ એમ મન કહે છે.” વળી કેવું મૃત્યુ સારું લેખાય એ વિષયની વાત નીકળતા તેમણે કહેલું કે “ ટ૫ અને ૨૫ મર્યો એવું મૃત્યુ આવે તે બહુ સારું, કે જેથી કોઈને જરા પણ તકલીફ આપવાની નહિ. પણ મૃત્યુ કાંઈ ઓછું જ આપણી ઇરછા મુજબ આવે છે?”
For Private And Personal Use Only
