________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૦૨
શ્રી જન ધર્મ પ્રકાશ
[ પ્રથમ આષાઢ
પ્રભુના વિશ્વાસપાત્ર ગણધર થઈ ગયા. વાદ તે કયારનેએ અસ્તગત થઈ ગયો. ત્યારે આપણે ગણધરવાદ શબ્દ શા માટે વાપરીએ ?
વાદ થાય ત્યારે બે પક્ષ હોવા જ જોઈએ. તેઓને અમુક મતને આગ્રહ તે હોય જ. દરેક પક્ષ પિતા પોતાના સિદ્ધાંત સ્થાપન કરવા માટે અનેક દાખલા દલિલે સૈદ્ધાંતિક પ્રપંચ સિદ્ધ કરી બતાવે. બીજો પક્ષ તેનું ખંડન કરે. ફરી ઉહાપ ચાલે. શબ્દોની ખૂબ આપ-લે થાય અને છેવટ એક પક્ષ હારે. બીજો પક્ષ જીતે. એકનું બહુમાન અને બીજાનું અપમાન ગણાય. ત્રીજો પક્ષ ન્યાય આપે એવા ખૂબ પ્રકારો એમાં સંભવે. પ્રભુ મહાવીર અને ઇંદ્રભૂતિ એ બન્ને પક્ષમાંથી એકને પણ કંઈ સિદ્ધાંતને આગ્રહ ન હતા. ઇન્દ્રભૂતિને તો ફક્ત શંકા હતી. પરસ્પર વિરોધી જણાતા વાકાને મેળ બેસતો ન હતો. એક વાક્યપ્રયોગથી આત્માનું અસ્તિત્વ સિદ્ધ થતું હતું ત્યારે બીજા વાકયમાં તેથી ઉલટું જ પ્રતિપાદન તેમને ભાસ્યું હતું. પ્રભુએ એ બીજો વાક્યોને સમન્વય સાધી આપે હતે. અને એમ થતાં ઈંદ્રભૂતિને સત્ય વસ્તુ જણાઈ આવી હતી. મહાન પુરુષે પોતાની બુદ્ધિને ચાલના આપે. બુદ્ધિગમ્ય ઉહાપોહ મનમાં કરી લે. પણ તેમને પિતાના મતને આગ્રહ હોય નહીં. હવે જે હું આમ બેલું તે લોકોમાં મારી હાંસી થશે એવી શુદ્ર બુદ્ધિ એમની હાય જ નહી. તેઓ તે સત્યના ગષક હેય, પિતાની ભૂલ કબૂલ કરતા એમને સંકોચ લાગે જ નહીં. પિતાને છઘરથ ગણુ તેઓ તરત જ સરળ માર્ગે આવી જાય. સત્ય જણાતા પિતાને આમહ મૂકી દે અને ભૂલ જણાતા નિર્મળ અંતઃકરણથી તે જાહેર રીતે કબૂલ કરે. આ વસ્તુ કોઈ મહાન બલવાન આમાં જ સાધી શકે. ઈંદ્રભૂતિ એવા જ એક મહાપુરુષ હતા. તેથી જ તેઓ પ્રભુ મહાવીરનું કાર્ય આગળ ધપાવી શક્યા હતા. સામાન્ય કે કાયર વ્યક્તિનું એ કામ જ નથી. આપણે જોઈએ છીએ કે જગતમાં અનેક મતમતાંતર કેવળ આગ્રહ અને અપમાનના ભૂતે કરી મૂક્યા છે. સાચી દિશા સમજાતા છતાં પોતાના દુરાગ્રહથી ઉલટું પ્રતિપાદન કરી તેઓ પિતાને માટે અનંત સંસાર પરિભ્રમણ વધારી મૂકે છે. એ જ આત્માની કાયરતા કહેવાય, જે વાદ થયે જ નથી તેને જ આપણે વાદનું નામાભિધાન આપી દીધું છે. એ કેવળ પરંપરાગત માન્યતા જણાય છે. બીજુ શું કહેવાય?
પ્રભુ પાસે ન પર પરામાં તૈયાર થએલ નહીં પણ વૈદિક સંસ્કૃતિ અને જ્ઞાન ધરાવનાર ઈંદ્રભૂતિ પંડિત ઉપસ્થિત થાય છે. ત્યારે પ્રભુ એ અન્ય મત અને પરંપરા ધરાવનાર છે એટલા જ માટે તેને તિરસ્કાર કરતા નથી. પ્રભુ તે વસ્તુસ્થિતિ સમજવા માટે અને કેવળ માર્ગદર્શન કરવા માટે ચાવી બતાવી આપે છે. સત્ય ગમે ત્યાં, ગમે તેની પાસે, ગમે તે સ્થિતિમાં, ગમે તેના મુખે ઉચ્ચરાએલું હોય તેને સત્ય જ માનતા જણાય છે. રત્યે મમ એ પ્રભુનો મંત્ર છે. કમેવ સરમ્ એ તત્વને તો પ્રભુને સ્પર્શ પણ થએલ નથી જણાત. પ્રભુ કેવળ સત્યના જ હિમાયતી હતા એટલે જ તેઓ કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી શકયા. સૃષ્ટિની ઘટના, દ્રવ્યનો પરસ્પર સંબંધ, આત્માને તેના સાચા સ્વરૂપમાં જાણવું એ જ પ્રભુને સિદ્ધાંત હતો. પ્રભુની એ ઉદાર અને મૂલગ્રાહી સિદ્ધાંતિક પરંપરા નેતા અને એમની કરુણુ બુદ્ધિ જોતાં એમના ચરણોમાં સ્વાભાવિક રીતે જ મસ્તક નમ્ર ભાવ ધારણ
For Private And Personal Use Only
