________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૯ મે ].
૭યવહાર-કોશલ્ય
૨૩
( ર૯૩) સારામાં સારો માણસ દરેક પ્રયાસમાં સાધારણ ભલું કરી શકે, પણ એમ લાગે છે કે તદ્દન નકામી તિરસ્કરણીય વ્યકિતની સત્તામાં ન ગણી શકાય તેટલું નુકસાન કરવાની તાકાત હોય છે.
માણસ કોઈ પ્રયત્ન કરે, કાર્ય કરે કે કામ ચલાવે તેમાં સારું કે ખરાબ કરવાની તાકાત જરૂર હોય છે. દરેક ક્રિયા ફળવતી છે, પણ ફળ બે પ્રકારનાં હોય છે, સારાં અથવા માઠાં; કડવાં અથવા મીઠાં; ઈષ્ટ અથવા અનિષ્ટ.
સારામાં સારે, ભલામાં ભલે, પ્રમાણિકમાં પ્રમાણિક સાધુ, સંત કે ત્યાગી કે સેવક હોય તે સારામાં સારું કામ કરે તે તેનું ફળ મધ્યમ પ્રકારનું હોય છે, તે દુનિયાને કે સામાને મધ્યમ લાભ આપી શકે, તે દુ:ખ દારિદ્ઘ અમુક સંખ્યાના કે અમુક મર્યાદાના દૂર કરી શકે. દરેક દાતાની રાહત ને મર્યાદા છે, દરેક સેવકના કાર્યને દેશકાળની મર્યાદા છે, દરેક ઉપકારીને ક્ષેત્રની મર્યાદા છે. આવી રીતે ગમે તેટલું સારું કામ કરવામાં આવે તે તેથી ઓછાવત્તો લાભ કરી શકાય છે, પણ તેને હદ છે, તેને મર્યાદા છે, તેને બંધન છે, તેને છેડે છે. - જ્યારે ખરાબ કામના ભયંકર પરિણામને હદ નથી, બંધન નથી, છેડો નથી. એની પરંપરામાં તે દેશ છિન્નભિન્ન થઈ જાય, સંસ્થાઓના ભુક્કા નીકળી જાય, મર્યાદાઓનો લેપ જાય. એ માણસને જનાવર બનાવી શકે, એ ઉચ્ચગામીને નીચે પટકી આવે, એ આબરૂદારને કાળા યામ બનાવી મૂકે, એ દેશને પ્રજાને ધૂળ ચાટતે કરી શકે. ખરાબ કામ કરવાની શક્તિ તે અધમાધમ માણસમાં પણ હોય છે અને એ જ્યારે કામ કરવા લાગી જાય ત્યારે ન ગણી શકાય તેવાં ભયંકર પરિણામે નીપજાવી શકે. એ આફતના સમુદ્રોને ખળભળાવી શકે, એ દુઃખપરંપરાની નદીઓ વહાવી શકે, એ અનેક યુગ સુધી ચાલે તેવી ભયંકર યાતનાઓને જન્માવી શકે અને પારાવાર ખળભળાટ, ગ્લાનિ, ત્રાસ, જુલમ અને દુ:ખે ઉત્પન્ન કરી શકે.
અને દુઃખની વાત એ છે કે આવાં ખરાબ કામ કરવાની શક્તિ તો નકામાં માણમાં ખુબ જમાયેલી હોય છે, એના હળવા મગજમાં એ અનેક તરકીબો રચી શકે છે, એ પાપના માર્ગો ઉધાડ કરી શકે છે, એ ગરીબો પર ત્રાસ વર્તાવી શકે છે અને એ હજાર વર્ષ સુધી ચાલે તેવી પા૫રચના પાવી શકે છે, જે ઘર બાંધતાં દશ પાંચ વર્ષ થાય તે અધમ માણસ એક બંબથી આંખના પલકારા જેટલા સમયમાં તારાજ કરી શકે છે, સારા કામને મર્યાદા છે, ખરાબને માટે કાળ કે દેશ કાઈ આડે આવતા નથી. ડું પણ સારું થાય તે જવન સહેતુક છે, બાકી વારસામાં દુઃખપરંપરા કે ધમાલ મૂકી જવી એ થઈ શકે તેવી ચીજ છે, ગમે તે કરી શકે તેવી સાદી ચીજ છે. પણ એમાં બહાદુરી નથી, માણસાઈ નથી, સભ્યતા નથી, સૌજન્ય નથી. મૌક્તિક
With every exertion, the best of men can do but & moderate amount of good; but it seems in the power of most contemptible individual to do incalculable mischief.
Woshington Irving. (15-6-42 ).
For Private And Personal Use Only
